De Indiase film is voor de Hindostaanse gemeenschap in Suriname vanaf 1930 veel meer dan vermaak geweest. Het was een zeer belangrijk medium om hun cultuur en religie, op een voor die tijd moderne manier, te beleven en daarmee cruciaal voor identiteitsvorming. Belangrijke waarden als respect voor ouderen, vriendschap, huwelijkstrouw, ouderschap, liefde, rechtvaardigheid en nog veel meer zijn beïnvloed door deze films.

Deugdzaamheid

Grootmoeders zijn in veel culturen de hoeders van de deugdzaamheid van kleindochters. Mijn áji was er heel goed in. Ze werd daarbij geholpen door Bollywoodsterren als Meena Kumari, Mala Sinha en Vyjayanthimala. In mijn tienerjaren – televisie was er nog niet in Suriname -, mocht ik met mijn zusjes en nichtjes een keer per maand naar de  bioscoop (theater de Paarl) voor de zondagmatinee. De film werd zorgvuldig uitgekozen door áji. Vooraf ging ze te rade bij dochters en schoondochters om de opvoedkundige waarde te bepalen. Een film die ze wekenlang analyseerde en besprak was Dhool ka Phool met als thema: ongehuwd moederschap. Althans, dat maakte zij ervan. In niet mis te verstane woorden werd ons bijgebracht wat ons te wachten stond als we net zo dom waren als Mala Sinha om verliefd te worden op een of andere Rajendra Kumar. En al liep het nog goed af in de film, we deden er beter aan om rustig te wachten tot zij een goede onderwijzer voor ons aan de haak kon slaan. Wat ze niet wist, is dat ze hulp had van andere, nog minder deugdzame, dames als Anna Karenina (Leo Tolstoj) en Madame Bovary (Gustave Flaubert) en een tijd later Lady Chatterley’s Lover (H.D. Lawrence). Een keer per 2 weken moesten wij van mijn vader naar de bibliotheek van het CCS (Cultureel Centrum Suriname) om boeken te halen voor onze ‘literaire’ vorming. Goddank kon áji niet lezen.

Romantiek

Ook jongens leerden, meestal van elkaar, dat de Indiase film veel te bieden had. Welke haarstijl, loopstijl, schoenen of kleding indruk maakten op meisjes, bijvoorbeeld. Toen onze oudste nicht kennis maakte met de onderwijzer die áji voor haar had uitgezocht, werd ze verliefd op de kuif van Shammi Kapoor, de coltrui van Joy Mukherji en de witte schoenen van Biswajeet. Praten met haar lukte niet met zoveel familie erbij. Hij keek wel met de blik van Rajendra Kumar in Dharti. Op de dag van hun huwelijk liet hij op radio Rani prachtige liedjes uit films voor haar afdraaien. Zo kon hij, via de zangers Rafi en Mukesh, zijn ‘liefde’ aan haar betuigen en haar schoonheid bezingen. ‘Khuda bhi aasmaan se jab zameen par dekheta hoga, mere mehboob ko kisne banaja soochta hoga’ wat vrij vertaald klinkt als ‘Ook God vraagt zich af, als hij uit de hemel naar beneden kijkt, wie mijn liefste gemaakt zou kunnen hebben’. Bollywood zorgde ervoor dat mijn nicht zich Asha Parekh voelde in Dil Deke Dekho en de liefde deed zijn intrede in het gearrangeerde huwelijk.

Bollywood en politiek

Maar er waren ook films met een historische, politieke en sociaal maatschappelijke lading. De nationalistische film Purab Aur Pachhim ( Oost en West) met als thema de verwestering van gemigreerde Indiërs had grote invloed op ons. Deze film werd vertoond in een tijd die een keerpunt markeerde voor Hindostanen. Suriname moest in 1975 onafhankelijk worden van Nederland en dat werd geïnterpreteerd als het verloren gaan van onze waarden en normen en onderwerping aan de verwesterde Creolen. Dat zag áji niet zitten en onder haar invloed vertrok een deel van de familie naar Nederland.

Bij de afbeeldingen: 1 Meena Kumari 2 Mala Sinha met Dharmendra 3 Vyjanthimala 4 Shammi Kapoor 5 Zanger Rafi 6 /7/8 Filmposters (middelste poster van film Dharti met Rajendra Kumar)