Indrukken van de eerste topbijeenkomst van het Global Peace Initiative of Women Religious and Spiritual Leaders (Genève, 6-9 oktober 2002)

“De toekomst van onze planeet is in handen van vrouwen.” Woorden van VN-chef Kofi Annan, waarmee hij een directe impuls aan vrouwen gaf om zich meer te profileren op wereldvraagstukken als vrede en veiligheid, groeiende armoede en milieuvervuiling. Tijdens het Global Peace Initiative of Women Religious and Spiritual Leaders kwamen van 6-9 oktober 2002 te Genève vrouwen bijeen uit de hele wereld en vanuit alle belangrijke religies en levensbeschouwingen: boeddhisme, christendom, hindoeïsme, islam, jodendom, baha’i, sikhisme, shinto, maori, indiaanse levensbeschouwingen enzovoort. Samen met hen schaarden ook vrouwen uit overheidskringen en de zakenwereld zich achter één doel: vrede op aarde. De bijeenkomst werd afgesloten met de aanvaarding van de Geneefse Verklaring van Vrouwen voor Wereldwijde Harmonie, Vrede en Gerechtigheid. Hierin wordt de specifieke bijdrage van vrouwen als leiders, intellectuelen, moeders en opvoeders benadrukt, evenals de kracht van spiritualiteit voor het vinden van oplossingen voor geweld, conflict en armoede.

Unieke kracht van de vrouw

Dit vredesinitiatief is een direct uitvloeisel van de VN-Vredes­millenniumtop van Geestelijke Leiders die in september 2000 werd gehouden voorafgaand aan de Millenniumtop van Regeringsleiders. Door de eeuwen heen wordt godsdienst maar al te vaak misbruikt om haat te zaaien. Religie en levensbeschouwing hebben echter juist een inherente kracht om vrede te propageren, een kracht die nog veel te weinig wordt benut. Met de Millenniumtop in 2000 creëerde Kofi Annan de mogelijkheid voor religieuze en spirituele leiders wereldwijd om onder auspiciën van de VN met elkaar in dialoog te treden ter bevordering van het welzijn van de mens op deze wereld. Deze dialoog werd in juni 2002 geïnstitutionaliseerd met de oprichting te Bangkok van de Wereldraad van Religieuze Leiders, waarvan het hoofdkwartier is gevestigd in New York.

Bawa Jain die door de VN werd gevraagd als secretaris-generaal van de Vredesmillenniumtop, is ook de eerste secretaris-generaal van deze Wereldraad. Hij is onder meer als oprichter van de World Movement for Non­violence een zeer vooraanstaand voorvechter van wereldharmonie. “Deze Wereldraad brengt voor het eerst alle belangrijke religiën en levens­be­schouwingen bij elkaar. De Wereld Islamitische Raad en de Wereldraad voor Kerken vertegenwoordigen slechts één bepaalde religie. Het is zaak dat wij met zijn allen samen, in harmonie, in dialoog en in samenwerking met de VN de grote problemen van de wereld aanpakken. Onze bijdrage is om vanuit religie en spiritualiteit waarden en normen te bevorderen die door alle geloofstradities worden gedeeld.” Hoe kijkt hij als medeorganisator van het vredesinitiatief van vrouwelijke religieuze en spirituele leiders aan? Zijn vrouwen beter toegerust dan mannen om de wereldproblemen aan te pakken? “Vrouwen vertegenwoordigen een belangrijke bron van kracht en inspiratie die moet worden aangemoedigd. Zo’n bijeenkomst sterkt vrouwen in hun zelfvertrouwen. Het gaat er niet om dat zij beter zijn dan mannen of omgekeerd dat mannen beter zijn. Ze zijn anders, ze representeren een unieke kracht.”

Deze zienswijze werd ook uitgedragen door Swami Dayananda Saraswati, oprichter van de All India Movement for Seva en covoorzitter van de Wereldraad. Hij vindt de idee van gelijkheid tussen mannen en vrouwen niet nastrevenswaardig. “Een man is een man, een vrouw is een vrouw. Hij is uniek, zij is uniek. Ieder draagt op eigen wijze bij aan het gezin, de samenleving, de wereld. De hindoefilosofie gaat ervan uit dat de man niet compleet is zonder de vrouw en andersom. God Shiva beeldt dit idee uit. Zijn beeltenis geeft de onderling van elkaar afhankelijke mannelijke en vrouwelijke aspecten weer. Dit is de zgn. genderbenadering waar men het tegenwoordig over heeft.” God Shiva als vernietiger van het kwade met het doel orde te herscheppen, past naadloos in het idee dat aan de bijeenkomst ten grondslag ligt en Swami Dayananda Saraswati schonk de organisatie dan ook een groot bronzen Shivabeeld.

Sobonfu Some, een spirituele leidster uit Burkina Faso, is het niet geheel eens met de swami. “Vanuit het oogpunt van onze natuurlijke aanleg kan ik met hem meegaan. Maar gelijkheid in de zin van gelijkberechtiging van mannen en vrouwen is nog altijd een belangrijk doel dat we niet uit het oog moeten verliezen.” Ze vindt overigens dat je niet over mannen en vrouwen moet spreken alsof het om een competitie gaat. (“Vrouwen kunnen onderling nog veel competitiever zijn!”). Maar het is een feit, zeker in de traditie waar zij uit komt, dat de enige die een vrouw bewust kan maken van haar eigen kracht, een vrouw is. “En het is ook een feit dat een vrouw vanwege haar vermogen kinderen te baren over een unieke fijngevoeligheid bezit die positieve energieën kan opwekken.” Ook de Venezolaanse Maytte Sepulveda die met haar Sharing Foundation vooral actief is in Latijns-Amerika en het Caribisch Gebied, ervaart de positieve energie van vrouwen. Zij is een voorvechtster van de verheffing van de mens via een moreel revival. “Ik geloof er heilig in dat via een interne transformatie van het individu veel externe bedreigingen kunnen worden opgevangen. Ik zie veel situaties van bittere armoede, verval van normen, gebrek aan zelfrespect en zelfvertrouwen, apathie, onwetendheid, geweld en uitbuiting. En dan zijn het meestal de vrouwen die openstaan voor het onderkennen van de problemen en de bereidheid er iets aan te doen.”

Als ceremoniemeester van de bijeenkomst trad op actrice Linda Gray, Goodwill Ambassador voor de VN op het gebied van bevolkingsvraagstukken. Menigeen kent haar wellicht beter als Sue Ellen, de echtgenote van JR Hewing in de populaire tv-serie Dallas van de jaren ‘70/’80. Naast haar persoonlijk leven (“Ik ben moeder en grootmoeder”) ziet ze in haar werk voor de VN hoe belangrijk de rol van vrouwen overal ter wereld is als voedster en opvoedster. “Deze rol maakt dat vrouwen een inherente spiritualiteit bezitten. Ze zijn bezig binnen hun eigen culturele en traditionele context, maar er is een grote en mooie overeenkomst. Overal willen vrouwen hetzelfde voor hun kinderen: een veilige toekomst.” Wat zegt de actrice op opmerkingen van mannen dat vrouwen die zich in de spiritualiteit storten een stelletje gefrustreerde feministen zijn met een nieuwe uitlaatklep? “In eerste instantie kan frustratie meespelen, maar vrouwen groeien. Je blijft niet op hetzelfde niveau. Mannen die dat soort opmerkingen maken, zijn vaak op een bepaald niveau blijven steken en ze kunnen de dingen niet anders zien. Vanuit hun niveau bekeken hebben ze misschien wel gelijk.”

Een andere aanwezige Hollywoodactrice was Lindsay Wagner, bekend van vele tv-films waaronder de serie Bionic Woman (‘70/’80). Sedert vier jaar is ze niet meer zo actief in de filmwereld en houdt ze zich veel met sociaal werk bezig. Vooral met mishandelde en misbruikte kinderen. Als boeddhiste is mededogen voor haar in het dagelijkse leven de leidraad. “Ik ga ervan uit dat de familie de hoeksteen is van de samenleving. Educatie van alle familieleden is erg belangrijk. Ouders vervullen een rolmodel voor kinderen en opvoeding is van wezenlijk belang voor wat de kinderen later gaan doen. Vrede en veiligheid beginnen bij het gezin.” Hoe kijkt zij aan tegen de plannen van president Bush om Irak aan te vallen? “Ik vind het een waanzinnig plan. Je kunt proactief zijn, maar niet vanuit een idee van dominantie, vanuit het “ik ben de baas”- syndroom. Daarmee win je niks. Alleen een groter ego, misschien.”

Waar zijn de Bollywoodactrices? Madhulekha Sawhnet, lid van het organiserend comité, denkt dat er zeker wel Indiase actrices geïnteresseerd zijn. Ze zijn alleen nog niet actief benaderd. “Ik denk dat een Shabana Azmi wel te vinden is voor deze zaak.” Madhu, binnenhuisarchitecte van beroep, rolde hierin vanwege haar band met Bawa Jain. Bij de oprichting van de Wereldraad in Bangkok, waar zij woonachtig is, heeft ze ook actief meegeholpen. Ze voelt zich erg op haar gemak in deze sfeer. “Ik ben niet zo’n sociaal persoon. Eigenlijk houd ik helemaal niet van grote gezelschappen. Maar hier is de houding van mensen anders; iedereen is doordrongen van spiritualiteit en niemand is hoogmoedig. Ergens anders zou je niet zo gemakkelijk in gesprek raken met een filmster. Hier gaat dat vanzelf. Iedereen voelt zich met elkaar verbonden.” Zakenvrouw Asha Sehgal die een grote uitgeverij in Bangkok runt, zet zich ook in voor de spirituele zaak. “Ik ken Bawa Jain vanuit onze studietijd in New Delhi en heb zijn passie voor het bijeenbrengen van alle geloven altijd bewonderd.” Zoals Jain zelf zegt: “Het is voor mij niet gewoon een job, het is mijn leven.”

Vanuit Nederland was aanwezig Chan Baidjnath Misier, voorzitter van stichting Ashrama. Hij treedt op als één van de adviseurs van Bawa Jain. Hij vindt het jammer dat de verschillende Surinaamse spirituele en religieuze tradities niet vertegenwoordigd zijn. “Ik ben voornemens toe te werken naar een raad in Nederland waarin alle Surinaamse groeperingen participeren met minimale culturele barrières. Het gaat erom dat wij allen wereldburgers zijn die alle kleuren van de regenboog vertegenwoordigen.”

Spiritualiteit en ontwikkeling

Waarom is er ondanks alle hulp die er geboden wordt, nog steeds zoveel armoede in de wereld? Dr. Kamla Chowdry is ervan overtuigd dat dit te maken heeft met de verwaarlozing van spiritualiteit. “De ontwikkeling die mensen in arme landen nodig hebben is geen kopie van het westen. Wij moeten onze eigen spirituele wortels aanboren om in onszelf de bewustheid te creëren dat we ons kunnen ontwikkelen. Hulp is daarbij welkom, maar als instanties als de Wereldbank weigeren ook maar enige aandacht aan de kracht van spiritualiteit te geven, dan zal hulp weinig effectief blijken.” Chowdry, een fervent aanhangster van de Gandhiaanse leer van geweldloosheid, behoort tot de groep van experts die de VN Secretaris-Generaal bijstaan op het gebied van duurzame ontwikkeling. Zij was nauw betrokken bij de VN-top over duurzame ontwikkeling in Johannesburg in september 2002. Ter ondersteuning van haar stelling verwijst ze naar het boeddhistische concept van shramdan. Shram betekent moeite, inspanning en dan geven. Deze waarde zet mensen ertoe om te werken vanuit het idee dat zij daarmee innerlijke vrede en zelfrespect verwerven. In Sri Lanka is er een hele shramdan-beweging op gang gekomen die in 22000 dorpen tot positieve resultaten heeft geleid. Chowdry vertelt ook dat de Ramakrishna Mission in zo’n 22 landen het concept van sarvadai (voordeel voor eenieder) toepast. Het leidende beginsel hierbij is karuna (mededogen). “Het ontwikkelingsproces is een proces van bewustwording. Om jezelf, je eigen kracht en eigenwaarde te kunnen ontdekken, zijn religie en spiritualiteit onontbeerlijk”, aldus dr. Kamla Chowdry.

Uitreiking Gandhi-King prijs aan Amma

Tijdens de bijeenkomst werd de Gandhi-King Award for Non-Violence uitgereikt aan Sri Mata Amritanandamayi Devi, beter bekend als Amma. Zij kreeg de prijs voor haar tomeloze inzet ten behoeve van armen. Via haar uitgebreid netwerk van liefdadigheidsinstellingen draagt ze wereldwijd haar boodschap van liefde, mededogen en vrede uit. De uit Kerala afkomstige heilige is één van de meest vooraanstaande vertegenwoordigers van het hindoeïsme in de traditie van Vivekananda en Ramakrishna. Amma is een buitengewoon toegankelijke, aardse, ondernemende en humorvolle vrouw. Haar gewoonte om iedereen innig te omhelzen en moed in te spreken heeft haar de bijnaam van “hugging mother” bezorgd. Eerder ging de Gandhi-King prijs naar Nobelprijswinnaars Kofi Annan, VN Secretaris-Generaal, en Nelson Mandela, oud-president van Zuid-Afrika. In 2001 was de Britse primatoloog Jane Goodall de trotse ontvangster. Naast haar interesse voor chimpansees heeft Goodall het wereldwijde programma Roots and Shoots opgezet dat beoogt onder jongeren begrip te bevorderen voor verschillende culturen, religies, etnische groepen en leefomstandigheden. Voor haar werk ontving ze ook een Britse koninklijke onderscheiding. In een stampvolle zaal in het Palais des Nations te Genève reikte Goodall in aanwezigheid van de VN Hoge Commissaris voor de Rechten van de Mens, De Mello, de Gandhi-King prijs uit aan Amma die het volgende zei: “Deze prijs is vernoemd naar twee grote zielen, Mahatma Gandhi en Martin Luther King. Onbevreesd stelden zij zich in dienst van vrede, harmonie en gelijkheid. Amma aanvaardt deze prijs namens eenieder die, waar ook ter wereld, voor vrede bidt en werkt. Dat deze prijs ons mag inspireren tot verdubbeling van onze inspanningen om vrede op deze planeet te brengen.”

Bij de foto’s: 1) Kanta Adhin en Bawa Jain 2) Dena Merriam, organisator van het Global Peace Initiative, krijgt een Shivabeeld cadeau 3) Sobonfu Some, spiritueel leidster uit Burkina Faso 4) Vyash Misier met Linda Gray 5) Actrice Lindsay Wagner 6) Zakenvrouw Asha Sehgal (l)en Prinses Norodom van Cambodja 7) Inheemse spirituele leiders uit Nieuw Zeeland met Hindorama-fotograaf Amrika Anroedh (4e v.l.n.r.) en uitgever Radjin Thakoerdin 8) Dr. Kamla Chowdry 9) Amma ontvangt de Gandhi-King prijs van Jane Goodall. Midden achter: VN Hoge Commissaris voor de Rechten van de Mens, De Mello 10) Moslimvrouwen uit verschillende landen

Eerder verschenen in Tijdschrift Hindorama jrg 3, nr 6 november/december 2002