“Wat voor nut heeft het om het rouwproces zo te rekken en de familie te belasten?”

Uitvaarttestament kan nuttig zijn

Chan Choenni

Meestal praten we liever niet over de dood. We zien wel als het zover is, of eerder: de familie ziet het wel. Maar eigenlijk is het helemaal niet zo gek om een aantal zaken goed te overwegen. Als je echt bijzondere wensen hebt ten aanzien van de uitvaart en het rouwproces, is het aan te raden deze duidelijk kenbaar te maken. Dat hoeft wellicht niet, zoals Theo van Gogh deed, zo gedetailleerd door te bepalen dat vrouwen tijdens de uitvaart een mantelpakje met parelketting moeten dragen, maar bijvoorbeeld wel: Binnen hoeveel dagen wil je begraven of gecremeerd worden? Moet er eindeloos worden gewacht op familie die uit het buitenland moet overkomen? Welke ceremonies wil je wel of niet? Welke muziek en welke atmosfeer zou je graag zien tijdens de uitvaart, triest of juist vrolijk? Wil je wel allerlei toespraken over je eigen verdiensten? Dit is belangrijk om te voorkomen dat mensen na jouw dood hun eigen ‘show’ gaan draaien, misschien zelfs ten koste van jouw eigen principes.

“De dood is onoverkomelijk en als je naar je eigen gevoel een oprecht leven hebt geleid, dan kan je de dood als iets moois zien. Geen gebeurtenis waar mensen verdrietig over hoeven te zijn. Ik wil absoluut niet opgebaard in een rouwcentrum allerlei snikkende mensen om me heen ontvangen, die later vooral gaan roddelen wie er nu wel en wie niet is geweest. Het klinkt hard, vooral richting de directe familie, maar zo zie ik het. Ik zou het liefst al de volgende worden gecremeerd. Als dat niet kan, dan binnen 72 uur. Vol­gens het hindoeïsme is dat belangrijk voor de zielenrust. Voor mij hoeft geen enkel familielid hals over kop in te vliegen om bij de crematie aanwezig te zijn. Wat hebben ze eraan om mijn dode lichaam te zien? Verder heb ik graag een sobere uitvaart, geen poeha, geen speeches, alleen de kern hindoeceremonie met bijbehorende mantra’s. En daarnaast liefst live-muziek van mijn favoriete muziekband, of tenminste op de achtergrond favoriete cd’s. Dit hoeven niet alleen bhajans te zijn. Voor mij heeft I shot the sheriff van Bob Marley een speciale betekenis. Als een dominee al problemen heeft om I am changing, reflections of my life voor een overledene te laten draaien, dan zie ik de problemen opdoemen met onze pandits. Maar eerlijk gezegd, daar lig ik niet wakker van. Als de pandit niet akkoord gaat, dan moet het uitvaartcentrum samen met de directe familie maar de essentiële dingen doen,” aldus een 42-jarige Hindostaanse man.

Een 58-jarige man die naar Suriname ging in verband met het overlijden van zijn zus: “Ik had eigenlijk al afscheid van mijn zus genomen tijdens haar leven. Ze sukkelde al een tijdje en ze was voorbereid op de dood. Ik was net drie weken terug in Nederland, toen ze overleed. Zelf had ik geen behoefte om weer naar Suriname te gaan vanwege de goede gesprekken die we al hadden gehad. Maar de familie vond dat ongehoord. Ik weet zeker dat mijn zus er niet mee zou zitten, maar ja, je wil de familie niet te schande maken. Ongeacht de kosten ga je dus weer. Ik heb daar met alles meegedraaid, maar geestelijk voelde ik niet dat er enige toegevoegde waarde was in mijn aanwezigheid in Surina­me. Ik had mijn zus ook vanuit hier de laatste eer kunnen bewijzen. Dat zit immers niet in al die uiterlijkheden, maar in je innerlijke band met iemand.”

“Met mijn moeders dood had ik het gevoel dat we haar niet hebben gerespecteerd. O ja, alle ceremonies zijn haarfijn uitgevoerd, maar dat was meer omdat mijn vaders familie dat zo wilde. Mijn moeder wilde liefst dat in een keer goed afscheid van haar werd genomen en daarna niet meer allerlei ceremonies na zes maanden, een jaar e.d. Ze zei altijd: ‘Wat voor nut heeft het om het rouwproces zo te rekken en de familie te belasten? Voor mij zou het niet hoeven. Maar alles is gebeurd, in haar naam, en dat klopte naar mijn gevoel niet. Je zit natuurlijk altijd met het probleem van sanatan dharm en arya samaj, maar volgens mij is de wil van betrokken persoon bepalend. In de familie hoor je echter dat als je dit of dat niet doet, dat er dan zoveel mensen in de familie doodgaan. Dat wil je ook niet op je geweten hebben. Als mijn moeder misschien heel expliciet een aantal dingen had gezegd of opgeschreven, dan had mijn vader meer houvast gehad,” aldus een 32-jarige vrouw.

Uit: Tijdschrift Hindorama | jaargang 5 | nummer 6 | nov./dec. 2004

TOP