Op dinsdag 30 juli 2024 werden in Den Haag door ruim 250 aanwezigen de dodelijke slachtoffers van de opstand op suikerplantage Mariënburg 122 jaar geleden plechtig herdacht. Dit was de tweede herdenking in Nederland georganiseerd door de stichting Eerherstel Mariënburg.
Op woensdag 30 juli 1902 werd door Nederlandse militairen een bloedbad aangericht onder Hindostaanse contractarbeiders die werkzaam waren op Mariënburg. Ruim 200 contractarbeiders wilden hun gearresteerde broeders bevrijden. Deze waren in de ochtend opgepakt en opgesloten in het fabriekscomplex omdat zij ervan werden verdacht de dag ervoor de Schotse plantagedirecteur James Mavor te hebben doodgekapt met houwers. Ongenoegen over machtsmisbruik en onderdrukking door de leidinggevenden, korting op lonen en seksuele intimidatie van vrouwelijke contractarbeiders had tot deze agressieve daad geleid. Bij de opstand waren zowel Hindostaanse als Javaanse contractarbeiders betrokken, maar laatsten trokken zich terug nadat er waarschuwingsschoten waren gelost. Toen er gericht werd geschoten, vielen er 24 doden van wie 16 ter plekke stierven. Hun lijken werden in een massagraf gestort en overgoten met ongebluste kalk zodat de beenderen snel zouden vergaan en er geen herinneringsplek zou ontstaan.
Het massagraf is tot heden niet teruggevonden. Tijdens de herdenkingsplechtigheid werden de namen van de 24 slachtoffers een voor een opgenoemd en werden bloemen gelegd bij het paneel waarop de namen stonden vermeld. De herdenking vond plaats in het gebouw van de VAHON Hindoe Basisschool in Den Haag en ging gepaard met een lezing en poëzievoordrachten. Vanuit Suriname was er een videoboodschap van president Santokhi en een live verbinding met Mariënburg, waar op dat moment een kleine herdenkingsceremonie werd gehouden. In Suriname organiseert men in principe geen jaarlijkse herdenking; in 2022 was er de 120ste herdenking en in 2027 zal een 125ste herdenkingsbijeenkomst plaatsvinden.
De Nederlandse stichting Eerherstel Mariënburg ijvert voor aandacht voor deze zwarte bladzijde in Nederlandse koloniale geschiedenis en streeft in nauwe samenwerking met Surinaamse partners ernaar de overgebleven gebouwen op de plantage te renoveren en een nuttige bestemming te geven. Zo zou de oude directeurswoning kunnen worden ingericht als museum voor contractarbeid in Suriname, contractarbeid van Chinezen, Hindostanen en Javanen, en ook van een kleine groep personen van Caribische eilanden, waaronder Barbados en Sint Lucia. Aangezien de stichting zich hiervoor inzet met vrijwilligers en zeer beperkte financiële middelen, is steun welkom. Zie voor meer informatie: Eerherstel Mariënburg
(eerherstel-marienburg.nl)
Foto’s: Ashwari Akloe en Radjin Thakoerdin
