Initiatiefnemer en oprichter van Indian Semi Classical Group Ram met de zangers Desi Raghoesing en zoon Jagdish, kleinzoon Robby en vader/grootvader Oeditram.

Suriname telt tegenwoordig veel miljonairs vooral van Hin­dostaanse af­komst. Ik bedoel miljonairs niet gemeten in Su­rinaamse dol­lars (SRD’s), want de Suri­naamse munt heeft de afge­lopen jaren een aanzienlijke waardedaling ondergaan. Het gaat om miljonairs uitgedrukt in Amerikaanse (US) dollars. Doorgaans wordt iemand als een miljonair beschouwd wanneer betrokkene een vermogen bezit van meer dan 1 miljoen US dollars. Volgens Wikipedia wordt de waarde van het huis en andere ondeelbare, kostbare goederen daarbij niet meegerekend. Iemand die vele miljoenen bezit is een multimiljonair. In deze eeuw is het aantal Hindostaanse miljonairs In Suriname toegenomen. De oorsprong van deze verzamelde rijkdom is echter nauwelijks goed te traceren. Naast deze nieuwe miljonairs zijn er ook oude Hindostaanse miljonairs; zij hebben in de vorige eeuw en in het bijzonder voor de staatsgreep 1980 hun vermogen vergaard. Een van de oude Hindostaanse miljonairs is de inmiddels 83-jarige accountant Ram Hiralal. Overigens vindt Ram Hiralal zelf niet dat hij een miljonair is; hij heeft wel een vermogen van enkele miljoenen US dollars. Blijkbaar roept de term miljonair in Suriname niet altijd positieve associaties op. Een ander bekende Hindostaanse miljonair in de vorige eeuw was de zakenman Diepnarain Benie. Hiralal en Benie sponsorden toen ondermeer Bhaitakgana muziek­groepen. Er waren in de jaren zeventig van de vorige eeuw zogeheten contests (wedstrijden) tussen de zangers in theaterzalen (bioscopen) die druk werden bezocht. Hiralal en Benie waren destijds in dit verband elkaars rivalen. Hiralal vertelt over de omkooppraktijken van Benie. Zo kocht Benie de jury om, zodat zijn gesponsorde Bhaitakgana groep i.c. zanger kon winnen. Hiralal doet een boekje open over deze en andere praktijken in de toenmalige Surinaamse samenleving. Hiralal vertelt hierover in zijn biografie die is geschreven door de bekende journalist Roy Khemradj. Dit boek is in 2017 gepubliceerd door LM Publishers. De titel luidt De kaarten op tafel. Wij putten uitgebreid uit dit boek om het levensverhaal van Hiralal te vertellen.

Ram Hiralal met Chan Santohki, rechts auteur Roy Khemradj en links Sita Khemradj en Carlo Jadnanansing (2017)

De vraag is natuurlijk in hoeverre Ram Hiralal zo speciaal is, dat een biografie nog tijdens zijn leven aan hem is gewijd. Het antwoord is ja: want Ram Hiralal heeft gedurende zijn leven niet alleen veel meegemaakt, maar ook veel bereikt en vele prestaties neergezet. Ook wat betreft de instandhouding van de Hindostaanse cultuur heeft hij zich verdienstelijk gemaakt. Bovendien is hij de zoon van een contractarbeider en dus behorende tot de tweede generatie Hindostanen in Suriname. Dat hij het in de vorige eeuw al geschopt had tot miljonair is dan ook een bijzondere prestatie.

 Arme Landbouwer
Ram Hiralal is geboren op vrijdag 9 juli 1937 in het district Nickerie, als zoon van Hindostaanse contractarbeiders op plantage Paradise. Zijn ouders waren arme landbouwers. Hiralal is nauwelijks drie jaar als hij ziet hoe zijn vader dagelijks hard werkt en het bos met veel bomen en daartussen brantimakka, stevige stekelige struiken, openkapt. De vloer van het huisje dat zijn vader heeft gebouwd is van leem, de wanden zijn van dunne gestapelde takken opgetrokken en het dak is van gedroogde, in elkaar gevlochten bladeren van de troelipalm.

“In zo’n huisje sliep ik op een lichtbruine jutezak en weet je wat onze deken was? Een witte blomzak. Tandpasta kende ik niet. Badzeep ook niet…we kauwden op een twijgje van een boom van een zachte houtsoort om onze tanden te poetsen….dan wreef je met houtkool of met de as van de chula, een houtgestookte kleioven, je tanden schoon.”

Van links 3e zus, dochter van Ram Asha in de armen van vader, moeder en oudste zus. Achter staat Ram met zijn partner Joemnia Ishak.

Ram tussen vader en moeder.

Deze en vele andere ontboezemingen zijn door Roy Khemradj opgetekend in de bio­grafie van Hiralal. Opge­groeid in deze omstan­digheden zal deze arme polderjongen het schop­pen tot miljonair; voorwaar een prestatie van formaat. Zijn ouders, vader Sukha Jaggoo en moeder Chaudy Bachonya behoren tot een van de laatste lichtingen Hindostaanse contractarbeiders. Zij arriveren in 1912 in Suriname met het schip Ganges IV en dienen twee contractperiodes -totaal van 10 jaar- uit op plantage Slootwijk in het district Commewijne. Zij besluiten zich voorgoed in Suriname te vestigen. Met de tweemaal 100 gulden per persoon -de compensatie voor de terugkeerpassage- en tweemaal 100 gulden die zij als premie ontvingen voor het hercontract die zij incasseren en wat spaargeld kopen zij een stuk grond in het district Nickerie. Zij moeten dat zelf openkappen om er te kunnen planten. Met de nodige ijver die zo kenmerkend is voor de eerste generatie Hindostanen doen zij dat met verve. Zij besluiten zich toe te leggen op de rijstteelt. Als Hiralal vier jaar is, verhuist de familie van Paradise naar de Boonacker Polder in Nickerie. De landbouwers hebben in die tijd weinig hulpmiddelen en ontbossen hun landerij met grote werkkracht en inventiviteit. De leefomstandigheden zijn nogal primitief, maar het zijn sterke mensen die al in India hebben leren overleven. Hiralal draagt overigens niet de achternaam van zijn biologische vader Jaggoo, maar de naam van ene heer Hiralal die als echtgenoot van zijn moeder in 1912 werd ingeschreven.

“Om eerlijk te zijn, ik had zó’n eerbied voor mijn vader dat ik hem nooit heb aangekeken. Laat staan dat ik hem of mijn moeder durfde te vragen wat nou het verhaal was achter de familienaam Hiralal. Jammer is dat ik pas op oudere leeftijd, toen ik voor het eerst met de gedachte rondliep om mijn eigen levensverhaal te laten optekenen, ben gaan zoeken naar ons gezinsverleden”, aldus Hiralal.

Ram Hiralal leert in de Boonacker polder in Nickerie om te overleven en van de nood een deugd te maken. Hij baadt bijvoorbeeld in de rivier dichtbij de naburige sluis en vertelt dat ondanks de zware omstandigheden hij een liefdevolle en fijne jeugd heeft gehad. Hij blijkt een pientere en gewiekste jongen te zijn. Hij slaagt voor zijn toelatingsexamen voor de MULO en moet dagelijks 13 kilometer van huis fietsen naar Nieuw Nickerie. Hij dreigt vanwege ‘fietsproblemen’ te stoppen met zijn MULO (middelbare) school.

Mr. Jan van Petten

Ram in 1955 rechts vooraan samen met bestuurleden en vrijwilligers van (Arya mandir) Arya Prathinidhi Sabha Suriname. Van rechts naar links Ram, Pt. Sankar Gadjradj, Sewbaran, J.S. Mungra, Pt. Soekhram Hindori, achter Mungra en Hindori Raghoebarsing (de vader van Stanley Raghoebarsing) en anderen.

Districtscommissaris van Petten
Gelukkig spreekt zijn vader hierover met een bestuurs­opzichter en die brengt hem in contact met de toenmalige Districtscommissaris Mr. Jan van Petten. Van Petten is populair onder Hindostanen vanwege zijn hulpvaardigheid. Hij biedt aan om Ram in huis te nemen in Nieuw Nickerie en in het weekend mag hij naar huis. Van Petten voorziet hem van kleding en onderdak, maar Ram mag wanneer er bezoek is in de woning van de Commissaris niet in de voorkamer komen. Voor Ram begint een goed leven en hij is nu de armoede ontstegen. Hij maakt de muloschool in Nieuw Nickerie af en valt op door ijver en intelligentie. Al op 15-jarige leeftijd vertrekt hij in 1952 naar Paramaribo. Hij wordt opgevangen in het Mahatma Gandhi internaat gevestigd aan de toenmalige Gravenstraat. Dit internaat en de Hindoetempel van de Arya Prathanidhi Sabha zijn gelieerd aan een moederorganisatie in New Delhi. Beide zijn grotendeels met geld van de vermogende Hindostaanse vrouw Mata Mahadei gebouwd. De bekende familie Mungra heeft het management ervan later overgenomen. In het internaat ontpopt Ram zich als de leider van het jongensinternaat en wordt ‘weesvader en bestuurder’. Ram schoolt zich verder tot onderwijzer, maar kiest niet voor de Kweekschool. Hij schrijft zich in op de leergang voor de hulponderwijsakte (vierde rang). Ram behaalt onder meer de hulponderwijzersakte en het praktijkdiploma boekhouden alsmede Nederlandese en Engelse handelscorrespondentie. Hij volgt avondopleidingen om overdag te kunnen werken. Maar Ram is ook gezegend met een gewiekste handelsgeest en een drang om geld te verdienen. Sterker nog: hij heeft een neus voor geld verdienen!

Links Jnan Adhin op de opening van Accountantskantoor Hiralal

Op 17-jarige leeftijd slaagt hij voor de vierde rang en wordt uitgezonden naar het binnen­land als onder­wijzer. Vooruit­strevend als hij is, stopt hij na korte tijd met deze saaie baan en keert terug naar Para­maribo. Hij gaat als boekhouder aan de slag bij het warenhuis Kersten. Hij studeert ook nog op de avond Kweekschool en in 1957 behaalt hij de onderwijzersakte (derde rang). Daarna krijgt hij een lucratieve aanbieding bij de CHM als salesman/verkoper, waar hij op inventieve wijze veel geld verdient. In 1957 vertrekt Ram naar Amsterdam om zich verder te bekwamen in de accountancy. In 1967 keert hij terug naar Suriname met verschillende diploma’s, o.a. MBA, SPD I en SPD II, MO Boekhouden, MO Handelswetenschap en treedt in dienst van C. Kersten en Co als hoofd van Afdeling Interne Controle. In die tijd is de legendarische ingenieur Jos de Kraker de hoofddirecteur van Kersten. Ram slaagt erin vele vernieuwingen tot stand te brengen, maar tijdens de versurinamisering van het bedrijf komt hij in aanvaring met de toenmalige directeur John Leckie. Ram Hiralal besluit voor zichzelf te beginnen als boek­houder. Leergierig als hij was, slaagde hij in 1975 als AA-accountant later als Certificerend Accountant. Inmiddels is hij al een vermogende man vanwege zijn talent om geld te verdienen. In 1977 opent hij zijn Accountantskantoor Hiralal voor Samenstellende Verklaring en Accoun­tants Maatschap Suriname voor Ac­countants­ver­kla­ring van de externe acccountant. Door samenwerking met de toenmalige Nederlandse Accountants Maatschap, zijn voormalige Amsterdamse werkgever, wordt hij partner van huidige DELOITTE.

Chan Choenni spreekt Ram Hiralal tijdens de presentatie van de biografie.

Geen heilige
Ram Hiralal is geen heilige en hij is eerlijk over zijn gedrag en on­heb­belijkheden; daarom ook de keuze De kaarten op tafel, als titel van zijn biografie. Al in zijn jonge jaren was hij gewiekst en zoals hij het zelf noemt; hij had ‘boevenstreken’. Zo drukte hij een deel van het geld achterover, dat hij collecteerde bij de rijke Hindostanen voor de organisatie van culturele acti­viteiten. Het ge­schonken bedrag werd namelijk met potlood opgeschreven op de donatielijst. Ram kon dat uitwissen met een veger en een lager bedrag opschrijven. Hij beweert dat de verantwoordelijke voor deze culturele activiteiten. de heer Johannes Mungra, mogelijk ook een deel van het geld achterover drukte. Een ander zwak punt van Ram zijn de vrouwen. Roy Khemradj beschrijft uitgebreid de huwelijken en liefdesrelaties van Ram en de kinderen geboren uit die relaties en hun soms trieste levensloop. Ram Hiralal houdt van vrouwen en heeft net als bepaalde machtige Surinaamse mannen de onmatige neiging om knappe, intelligente vrouwen te veroveren en te bezitten. Wellicht ligt de heersende buiten­vrouwencultuur hieraan ten grondslag. Ram lust ook graag een stevige borrel. Ik heb een paar jaar geleden dat mogen aanschouwen. In mijn bijzijn heeft hij in de huiskamer tot mijn grote verbazing een paar flessen rode wijn gedronken zonder dronken te worden. Ram houdt ook van culinair koken en heeft ook veel gereisd. De arme polderjongen heeft zich ontwikkeld tot een echte levensgenieter en estheet; hij houdt van mooie spullen en bijvoorbeeld een mooie tuin. Het is vermeldenswaardig dat de zoon van Hindostaanse contractarbeiders zich zo snel ontwikkelt; niet alleen in intellectuele zin, maar vooral ook op het terrein van het verwerven van rijkdom. Hij paart intelligentie en leergierigheid namelijk aan hard werken en de drang tot vooruitkomen. Maar hij heeft ook geluk en ontmoet op cruciale momenten personen die hem een stapje vooruit helpen.

Ram, President van Lions Club Parwani.

Ram met National Cricketteam van Suriname. Van links naar rechts 2e Ram, Otmar Roger, Andre Loor, Jay Rambocus en anderen.

Verdiensten
Maar naast de eer­derge­noemde onheb­belijk­heden heeft Ram vele goede kanten. Hij kan niet tegen onrecht en heeft een sterk gevoel voor rechtvaardig­heid. Als succesvol accountant en nieuwsgierige en maatschappelijk bewogen persoon heeft hij actief in de Hindostaanse gemeenschap ondersteund en vooral culturele activiteiten gesponsord. De opmars van Hindostanen in de jaren zestig in Suriname gaat niet zonder slag of stoot. Veel Creolen vrezen overheersing door Hindostanen en Ram Hiralal is een voorbeeld van een vooruitstrevende Hindostaan; nota bene afkomstig van de polder uit Nickerie. Ram Hiralal is echter niet de persoon die zal buigen. Hij wordt lid van de Lionsclub Suriname, maar ontmoet tegenstand om de deur wijder open te zetten voor Hindostanen. Hij is initiatiefnemer en medeoprichter van een aparte Lionsclub Parwani (Paramaribo, Wanica, Nickerie) geheten, die door de racisten wordt aangeduid als ‘Koelie Lions’.

Ram bij de onvangst van de ICC een Lifetime Service Annual Awards 2014 alsmede een Oorkonde van de Surinaamse Cricket Bond (SCB). Op de foto van links Voorzitter van SCB, vertegenwoordiger van ICC, Ram en bestuursleden van SCB.

Roy Khemradj vermeldt verschillende activiteiten en bestuursfuncties van Ram Hiralal. Hij kan ook worden gekenschetst als een progressieve Hindostaan, die de nodige weerstand biedt aan de conservatieven in de VHP. Ook in zijn periode in Nederland tussen 1957-1967 heeft Ram Hiralal zich niet gedeisd gehouden. Hij was actief in de Hindostaanse verenigingen en heeft de muziek groep Indian Semi Classical Group opgericht. Samen met zijn vriend Pannalal Parmessar met wie hij op het Mahatma Gandhi internaat had gezeten zijn zij cultureel actief. Parmessar had hem aangezet om naar Nederland te komen en hem ook heeft opgevangen. Later werd de Hindostaanse Progressieve Partij (HPP) opgericht en Parmessar werd Minister in het kabinet van Arron in de periode 1977-1980. In Nederland ontmoette Hiralal een Nederlandse accountant die zijn guru en ‘oom ‘werd en hem de fijne kneepjes heeft geleerd van accountancy i.c. financiële controle. Ram Hiralal bleek een meester in het opsporen van fraude bijvoorbeeld. Om te voorkomen dat hij en Parmessar zouden worden geweigerd bij een bezoek aan de blanke herensociëteit in Amersfoort werd in overleg met hun blanke patroon besloten om zich voor te doen als Ministers uit Suriname.

Ram Hiralal en Jagernath Lachmon

Hiralal heeft zich overigens niet uit­sluitend bezig­ge­hou­den met de Hindostaanse cul­tuur, maar ook bijvoorbeeld de debatclub SORES (Sociëteit Republiek Suriname) helpen oprichten. Hij was jarenlang (1982-2004) voorzitter van de Surinaamse Cricket Bond en ook daar bestond de vrees voor een door Hindostanen gedomineerde cricketsport. Hij is ook erelid van de politieke partij VHP en heeft een gouden medaille ontvangen voor zijn ondersteuning en advisering van de deze partij. Met de politieke leider Jagernath Lachmon had hij een speciale band, omdat zijn vader Jaggoo goed bevriend was met Lachmon. Hiralal is ook ‘dani’ (goedgeefs) en helpt nog steeds met anderen en organisaties met financiële middelen en trakteert zijn vrienden en kennissen ruimschoots. Een recent voorbeeld; hij bleek onlangs desgevraagd bereid 100 exemplaren van het Hindorama boekje Hindostaanse migratiegeschiedenis tegen kostprijs aan te schaffen. Hij heeft deze boekjes gedistribueerd vooral onder zijn niet-Hindostaanse kennissen en vrienden. Al met al kan Ram Hiralal als rolmodel fungeren vooral voor jongeren, temeer daar hij als een van de weinige Hindostaanse miljonairs een sociaal ingestelde man is. In verband met dit artikel heb ik zijn biografie nogmaals gelezen. Roy Khemradj verdient een compliment vooral wanneer hij met een bijzonder observatievermogen Ram Hiralal portretteert in zijn dagelijkse omgang met anderen. Het boek geeft trouwens ook een mooi tijdsbeeld van Suriname. Hiralal is nog steeds actief en bij de tijd ondanks zijn hoge leeftijd. Hij stuurt regelmatig WhatsApps over de politieke situatie in Suriname.

Ram en partner met 1 kleinkind, 2 zonen, dochter en 2 zonen met hun ega’s.

Ram Hiralal-Jaggoo park
Ram Hiralal is nu in de nadagen van zijn leven. Hij komt uit een sterk geslacht. Zijn vader, de contractarbeider uit India en ook zijn zuster hebben beide een zeer hoge leeftijd bereikt. Een bijzondere prestatie van Ram Hiralal is dat hij nog steeds een vermogende man is gebleven door zijn financieel talent. Hij zal dus een erfenis achterlaten. Gelet op zijn sociale inborst en interesse voor het behoud van Hindostaanse cultuur en zijn bestaande huidige vermogen zou het hem sieren als hij een deel van zijn vermogen schenkt aan de Surinaamse, in het bijzonder de Hindostaanse gemeenschap.

Ram met zijn huidige partner.

Ram bezit een prachtige tuin op een bijzondere locatie. Namelijk aan de presti­gieuze Anton Drag­tenweg gren­zend aan de linkeroever van de Suriname rivier. Een deel van dit terrein zou kunnen worden bestemd voor het aanleggen van een Ram Hiralal-Jaggoo park. Op het park zou een monument kun­nen worden geplaatst ter herinnering aan de Hindostaanse landbouwers en een ander monument die de religieuze tolerantie en culturele harmonie in Suriname symboliseert. Er kunnen zitbanken en groenvoorziening worden geplaatst. Paramaribo heeft te weinig groenvoorzieningen en mensen zouden zich kunnen verpozen in dit park en uitwaaien aan de linkeroever van Surinamerivier. Ook is deze locatie niet zo ver van het toeristengebied. Het zou mooi zijn wanneer deze markante vermogende Hindostaanse Surinamer door het tot stand brengen van zo’n park kan laten zien dat met het verdiende geld iets moois kan worden verricht. Dat hij ook nog een kind is van Hindostaanse contractarbeiders geeft natuurlijk extra glans wanneer een dergelijk park annex monument wordt aangelegd. Op deze suggestie voor de nalatenschap ten behoeve van de gemeenschap reageert Ram Hiralal positief. Hij maakt zich echter zorgen over het (financieel) beheer van een dergelijk park.

Tuin van Ram

Foto’s: Ram Hiralal