Munshi Rahman Khan, Suriname’s eerste literator uit Hindostaanse gelederen heeft in de prachtige publicatie van Manan uit de vorige eeuw –  ‘Van Brits-Indisch emigrant tot burger van Suriname’ – niet de plaats gekregen die hij verdiende.

Hij was geboren in India en had voor zijn vertrek naar Suriname een zeer goede opleiding tot munshi genoten, enigszins vergelijkbaar met de veel geprezen opleiding tot onderwijzer in het latere Suriname van de  tweede helft van de 20e eeuw. Munshi’s genoten in India een brede opleiding waarin zowel het Hindi als het Urdu een voorname en gelijke plaats innamen. Afgestudeerde munshi’s waren  bedreven in het gebruik van beide talen. Of om het juister te formuleren: beide aspecten van één en dezelfde taal, het Hindi-Urdu of Hindustani van de bekende Bollywoodfilms.

Munshi Rahman Khan werkte in het koloniale Suriname als arbeider in een lage positie maar klom later op tot een hogere rang. De intellectueel in hem dwong hem op latere leeftijd zijn inzichten in Suriname’s geschiedenis in het algemeen en die van de Hindostanen daarin in het bijzonder op papier vast te leggen. Zijn proza legde hij neer in vijf schriften met mooi versierde bladzijden. Hij schreef in het het alfabet dat men gewoonlijk voor het Hindi gebruikt, het Devanagari. Ook zijn poëzie, in de vorm van twee dichtbundeltjes, is in het Devanagari vastgelegd. Van de vijf schriften waarvan hij elk opdroeg aan een van zijn zonen, is het laatste, geschreven voor zijn jongste zoon, zoek geraakt . Op basis van de overgebleven schriften heeft Sandew Hira Munshi Rahman Khan’s leven opgetekend als die van een goede observator – zo maakt hij gewag van de introductie en ontwikkeling van de Arya Samaj in Suriname – en voorvechter van de verbroedering tusen Hindoes en Moslims in Suriname. In de biografie leren we de munshi zelfs kennen als iemand die Hindoepurohits, meer bekend als pandits, heeft opgeleid. Hij was even goed ingevoerd in de Islamitische als de Hindoetraditie. Munshi Rahman Khan werd vaak gevraagd uit de Ramayan voor te dragen bij de katha’s en ook bij belangrijke feest- en hoogtijdagen. Latere generaties Hindoeintellectuelen hebben hem vaak uit respect voor zijn uitgebreide kennis van het Hindoeïsme een bezoek gebracht.

Zijn levensverhaal in het Nederlands wordt nu herdrukt  omdat er nog veel vraag is naar informatie over deze geleerde en literator die heel bewust had gekozen voor verblijf in Suriname. Albert Rahman, een van de kleinkinderen, die de beschikbare nalatenschap van zijn grootvader in de vorm van schriften, foto’s en mondelinge overlevering heeft bewaard, maakt zich sterk voor de herduk van zowel de biografie als het literaire werk van zijn grootvader. Met deze schriftelijke neerslag wil hij ook een DVD beschikbaar stellen waarin leven en werk van de munshi, Surinames eerste echte pandit (geleerde), wordt belicht.

Bij de foto’s: Omslag van het Dagboek en Munshi Rahman Khan met zijn vijf zonen 

Lees ook: Munshi Rahman Khan, een prominente immigrant uit Tijdschrift HINDORAMA JRG4 NR3 (mei/juni 2003)