Jagernath Lachmon (1916 - 2001): Hij was er altijd

Kanta Adhin

Jagernath Lachmon

Herdenkingsdienst in ’t Gemeentehuis van Den Haag

20 oktober 2001: Het stadhuis van Den Haag ziet zwart van de mensen. Toch heerst er een ingetogen stilte met op de achtergrond de klanken van bekende Hindo­staanse bha­jans. In zijn kist ligt Su­ri­name’s markantste politicus, Jagernath Lachmon. Hij overleed op 19 oktober in zijn hotelkamer in Den Haag tijdens een officieel bezoek aan Nederland als leider van een Surinaamse parlementaire delegatie. Tijdens de herdenkingsdienst wordt hulde gebracht aan de voorzitter van het Surinaamse parlement, die in september nog zijn 85-ste verjaardag vierde. Aan Hindorama stond hij kort daarvoor zijn laatste, uitgebreide interview af. “Politiek is niet alles voor mij”, zei hij nog. Maar nu wordt hij voornamelijk herdacht als Suriname’s grootste politicus, die met zijn inherente drang naar democratie en zijn verbroederingspolitiek meer dan 50 jaar de Surinaamse politiek domineerde. De constante factor. Zoals Tweede-Kamervoorzitter Jeltje van Nieuwenhoven het ver­woordt: “Hij was er gewoon, altijd”. Niet alleen was hij de langstzittende parle­men­tariër ter wereld, ook had hij de meeste ervaring als parlementsvoorzitter. On­ver­droten droeg hij zijn idealen uit die waren gebaseerd op het vedantisch grond­beginsel vasudhaiv kutumbakam: allen zijn één, de wereld is één familie. Otmar Rodgers, fractievoorzitter van de regeringspartij Nieuw Front in het Surinaamse parlement, noemt hem – naar de betekenis van zijn voornaam – “de heer van de wereld”. Hij was er voor iedereen; voor hem bestond er geen onderscheid tussen mensen.

Tweede-Kamervoorzitter Van Nieuwenhoven

Onder de aanwezigen in het stadhuis, voor het grootste deel Hindostanen, zijn ook Creolen en Javanen om afscheid te nemen van Papa Lach, zoals hij liefkozend door alle Surinamers werd genoemd. Altijd bezig en nu in de uitoefening van zijn functie gestorven. Niet in “het harnas”,  meent ondervoorzitter Van Eekelen van de Eerste Kamer. Dat woord past niet bij zijn tolerantie, openheid en toegankelijkheid. Dat kan Winston Kout, voorzitter van Stichting Kwakoe, beamen. “Ik kon hem van hieruit zo thuis opbellen en hij nam zelf op.” Lachmon was de spil in de goede betrekkingen met Nederland. Cynici noemden hem Lachmon van Oranje, omdat hij altijd een speciale band met Nederland voorstond, ook na de onafhankelijkheid van Suriname. De Surinaamse gemeenschap hier toont zich content dat, nu Lachmon in Nederland is overleden, zij op waardige wijze afscheid van hem heeft kunnen nemen.

Nederlandse regering goed vertegenwoordigd

In Suriname heerst grote verslagenheid. Indiaan, Marron, Creool, Hindostaan, Javaan, Chinees, Boeroe, jong, oud, politieke topper of straatventer, iedereen voelt de leegte. Ook heerst er beroering. Wat nu? Binnen zijn partij, de VHP, die hij vanaf de oprichting in 1949 onafgebroken heeft voorgezeten, is in de loop der tijd al heel wat te doen geweest rond mogelijke opvolgers. Leden van het hoofdbestuur benadrukken dat Lachmon altijd door zijn achterban als voorzitter, Sabhapati, is gedragen. Zijn opvolger zal op democratische wijze door het partijcongres worden gekozen. Hopelijk nog dit jaar. Bij sommigen in de partij heerst woede. Hoe kon het komen dat zo’n oude man alleen op zijn hotelkamer verbleef? In Suriname is hij geen minuut alleen! Lachmon zelf zou zich hier wellicht niet druk om maken. Hij had de laatste tijd meermalen signalen van een naderend einde afgegeven. Op zijn verjaardag en ook vlak voor zijn vertrek naar Nederland. Aan VHP-ondervoorzitter Adhin zei hij toen vooral alles te laten doorgaan ook al zou hij misschien niet meer terugkomen. Terugkomen doet hij wel, maar hoe! Men kan nauwelijks de emoties bedwingen wanneer zijn kist op zondag 21 oktober, bedekt met bloemen en de Surinaamse vlag, op Surinaamse bodem arriveert. Nog voor hij te Paramaribo op 24 oktober zal worden gecremeerd, zal zijn lichaam ter afscheid naar Nickerie, zijn geboortedistrict, worden gebracht. De polderjongen die als een groot staatsman stierf.

Herdenking in het parlementsgebouw van Suriname

Mw. Fouwziya Lachmon-Sovan

Een groot politicus krijgt nooit alleen lof toe­ge­zwaaid; er is ook kritiek. Zo ook op Lachmon. Niet alle Hin­do­stanen ston­den achter zijn verbroe­de­rings­politiek. Zij zagen deze als lafheid, het uit angst toegeven aan de Creolen. Ook had hij nooit openlijk stelling genomen tegen de decembermoorden en gepleit voor vervolging en berechting van de daders, terwijl hij bijna 60 jaar het beroep van advocaat uitoefende. Voorts zou hij zijn partij met ijzeren hand regeren. Ondanks alles zijn vriend en vijand het erover eens dat hij meer dan een halve eeuw de stabiliserende factor in de Surinaamse politiek is geweest. Ook zal niemand kunnen betwisten dat de enige echte hulde die zijn persoon toekomt, is om het nieuw te bouwen parlementsgebouw in Paramaribo naar hem te vernoemen: Het Huis van Mahasabhapati Lachmon (de Grote Voorzitter). Hij was er altijd en hij zal er altijd zijn.

Foto’s: Hindorama, Ranjan Akloe e.a.

Eerder verschenen in tijdschrift Hindorama, november/december 2001

TOP