Ishata Rostamkhan is een in Nederland geboren Hindo­staanse vrouw van de generatie Z (geboren tussen 1996 en 2012). Zij is recent 21 jaar geworden en zoals veel Hindostaanse jongeren studeert zij. Echter, niet primair om een titel te behalen – zoals je vaak hoort – als wel om zich nog beter te kunnen inzetten voor haar passie: het promoten van duurzaamheid. Inderdaad, nog beter, want Ishata is er al vanaf haar 15^e jaar druk mee. “Het begon met kleine projecten als het schoonhouden van de omgeving. Vanaf mijn 18^e jaar ben ik betrokken geraakt bij internationale inspanningen op het gebied van duur­zaamheid.”

Zo is Ishata actief bij Conscious Planet, een door Sadhguru geleide wereldwijde beweging om het menselijk bewustzijn te verhogen en verantwoordelijke actie te inspireren. Conscious Planet voert verschillende grootschalige pro­ject­en uit op het gebied van milieu, onderwijs en gezond­heid op het platteland, en het nieuw leven inblazen van gemeenschappen. “Ik houd me als Youth Repre­sen­ta­tive (jeugdvertegenwoordiger) bezig met het verhogen van bewustzijn op het gebied van bodem­degradatie. Dat doe ik in Nederland, de Caribische delen overzee en in Suriname. Zo heb ik op Curaçao vrijwilligerswerk gedaan op een aloë vera plantage. Curaçao staat bekend om aloë vera producten en de plant wordt er organisch gekweekt. Dat is belangrijk om degradatie van de bodem tegen te gaan.”

Ishata in gesprek met Sadhguru tijdens een event in Brussel.

Ishata’s inspanningen zijn gekoppeld aan SDG 15 (leven op land), een van de doelen van de duurzaamheidsagenda van de Verenigde Naties. De in totaal 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelen (Sustainable Development Goals, SDG’s) zijn een dringende oproep tot gezamenlijke actie van alle landen – ontwikkelde en ontwikkelingslanden – om armoede en andere ellendige situaties tegen te gaan. Het gaat om een integrale aanpak met strategieën die gezondheid en onderwijs verbeteren, ongelijkheid vermin­deren en economische groei stimuleren. Tegelijkertijd moet klimaatverandering worden aangepakt en worden gewerkt aan het behoud van onze oceanen en bossen. SDG 15 richt zich op de verschillende bedreigingen waar onze planeet mee te maken krijgt, zoals ontbossing, verwoe­stijning, landdegradatie en het verlies aan bio­diver­siteit. Naast jeugdvertegenwoordiger van Conscious Planet is Ishata als SDG Voice betrokken bij SDG Nederland. “Het mooie van duurzaamheid is dat het verschillende kanten heeft. Het gaat niet alleen over klimaat of milieu, maar bijvoorbeeld ook over economische groei, gelijke kansen, kwaliteitsonderwijs. Deze aspecten zijn ook inbegrepen bij SDG 15. Leven op land betekent voor mij niet alleen het tegengaan van bodemdegradatie, maar ook geen honger, geen voedselverspilling en goede educatie.”

Binding met Suriname

Ishata’s vader en moeder zijn in Suriname geboren. Voelt zij zichzelf ook nog verbonden met Suriname? “Ik heb zeker een connectie met Suriname. Daarom wil ook iets bijdragen. Ik wil graag iets terugdoen voor het land waar mijn ouders en voorouders vandaan komen.” Als ze met haar ouders naar Suriname gaat, onderneemt ze diverse activiteiten. Hoe ziet zij de discussie over contractarbeid en het koloniaal verleden? “Ik vind het belangrijk om niets te verzwijgen en kennis over het verleden over te dragen aan volgende generaties. Sommige jongeren schamen zich voor hun verleden en zwijgen liever daarover. Als ze eenmaal een bepaalde positie hebben bereikt lijken ze erg tuk op succes, status en uiterlijk vertoon. Ik vind dat jammer. Wij hebben veel te danken aan onze voorouders en waar je vandaan komt, is belangrijk voor je identiteit. Verzwijgen van je afkomst is een soort verraad.” Ishata is dan ook trots dat haar moeder, Sjardha Ramsodit, een van de initiatiefnemers is van de stichting Eerherstel Mariënburg die zich inzet voor het vergroten van bewustwording van de geschiedenis van de contractarbeiders en, in het bijzonder, voor erkenning van de opstand op Mariënburg in 1902 waarbij 24 dodelijke slachtoffers vielen.

Ishata met president Santokhi.

Ishata is nu twee keer in Suriname geweest, in 2022 en begin 2024. “De eerste keer heb ik ook de president ontmoet. Ik vond het bijzonder met hem te mogen spreken over duurzaamheid.” Ishata heeft toen ook het Kinderhuis Elim van de Heer (Houttuin) bezocht. “Daar verblijven wees­kind­eren en andere kinderen die verwaarloosd zijn of een handicap hebben. Om de boodschap van Conscious Planet te verspreiden moet je iedereen betrekken. Daarom wilde ik ook graag naar het Kinderhuis.” Toen zij afgelopen februari weer in Suriname was, heeft zij op de Shri Vishnu School en een openbare school op Uitvlugt een presentatie en workshop gegeven. “Mijn moeder heeft vroeger op de Shri Vishnu School gezeten en ze wilde graag dat ik daar wat zou doen. Ik was erg blij met de interesse die er was. Het was een hele interactieve bijeenkomst. Op de andere school merkte ik dat ik veel meer op mijn persoon dan op mijn boodschap werd beoordeeld. Ik merkte een soort vijandigheid. Niet van de leerkrachten, maar van de leerlingen. Ook onderling gingen de leerlingen respectloos met elkaar om. Ik vond het geen prettige ervaring.” Ishata hield ook nog presentaties op de Nederlandse en de Indiase ambassade in Paramaribo. “Ik ben daar goed ontvangen en kreeg positieve reacties. Maar zelf vind ik presentaties op scholen leuker, omdat je daar een grotere impact op jongeren kan maken.”

Op bezoek in Kinderhuis Elim van de Heer (l); Presentatie op de Shri Vishnu School (r).

Buiten de gebaande paden

Ishata studeert Entrepreneurship & Innovation (Onder­nemer­schap & Innovatie) in Amsterdam. Ze gaat haar laatste jaar tegemoet. Het is de praktische insteek van de opleiding die haar erg aanspreekt. “Ik wil later een eigen onderneming starten die zich richt op duurzaamheid en sociale impact. Je hoeft als ondernemer niet per se alleen gericht te zijn op economische impact. Ik streef een combinatie van economische en sociale impact na.” Met al haar vrijwilligerswerk naast haar studie heeft Ishata niet veel tijd over voor andere dingen. Wordt het soms niet te veel? “Er zijn zeker momenten waarop ik denk hoe ik alles kan combineren. Ik offer eigenlijk het sociale studenten­leven op om het vrijwilligerswerk te doen. Ik ga, bijvoorbeeld, niet stappen met vrienden. Mijn sociale uitjes zijn events van hindoejongeren, zoals bijeenkomsten van de studentenvereniging HSFN en van de community Mijn Hindoeïsme. Daar ga ik om de zoveel tijd naar toe. Ik vind het echt niet erg om niet naar feesten ofzo te gaan. Ik krijg erg veel energie van het vrijwilligerswerk. Mijn ouders ondersteunen mij in het werk dat ik doe en zolang ik het kan combineren met mijn studie, vinden zij het OK.”

In het dagelijks leven merkt Ishata wel dat zij een heel ander perspectief heeft op het leven dan andere mensen. “Veel mensen zijn gestrest, druk druk druk. Ik sta er heel neutraal en in die neutraliteit vind ik mijn rust. Veel mensen zijn erg gecharmeerd of worden geraakt door wat anderen doen. ‘Kijk wat hij of zij doet.’ Ze raken daardoor een beetje verdwaald. Ik geloof echt in mijn innerlijke kompas. Dat wat ik doe, hoeft niet per se te zijn wat iemand anders doet. Voor mij is belangrijk om mijn eigen intuïtie te volgen en me niet gek te laten maken door de externe omgeving.” Vanaf haar 13^e jaar is Ishata met spiritualiteit bezig. Ze doet aan yoga pránáyáma meditatie. Door de juiste ademhalingstechnieken toe te passen, kun je je levensenergie (prána) in balans brengen. Dit heeft een kalmerend effect op het zenuwstelsel waardoor stress wordt verminderd en emotioneel evenwicht bevorderd. Dat is ook wel te merken. Ze praat heel beheerst en doordacht.

Waardering voor vrijwilligerswerk

Binnen de Hindostaanse gemeenschap merkt Ishata niet echt waardering voor haar vrijwilligerswerk, zoals blijkt uit opmerkingen als ’Kan je niet gewoon iets anders doen?’ ‘Geniet je wel van je leven? Waarom ga je niet uit, naar feestjes?’ Ze maakt zich daar niet druk om. “Dit is mijn manier van genieten. Soms accepteren mensen gewoon niet als je buiten het verwachte patroon valt. Vooral als vrouw heb je daar meer last van dan als man. Mensen bemoeien zich te veel met wat anderen doen. Ik denk dat dat een belangrijke reden is waarom Hindostaanse jongeren zich niet anders opstellen en dingen doen die buiten het gemiddelde veld vallen.”

Ishata ontvangt de Dik Trom Award van burgemeester Marianne Schuurman.

Waardering krijgt ze wel van de gemeente Haar­lem­­mer­meer, waar zij woont. In april van dit jaar mocht zij een prijs in ontvangst nemen: de Dik Trom Award, een unieke gemeentelijke onderscheiding voor jongeren tot 24 jaar uit Haar­lem­mermeer die zich op een bij­zondere manier in­zet­ten voor ander­en, voor de buurt of voor een goed doel. Burgemeester Marianne Schuurman noemde de toen nog 20-jarige Ishata “een inspirerende jonge vrouw die met haar vastberadenheid en passie de wereld een beetje mooier maakt.” En voorts: “Je bent een voorbeeld voor de jeugd van morgen. Jouw werk is niet alleen een stimulans voor anderen, maar het laat ook zien wat de kracht van één individu allemaal teweeg kan brengen.”

Gerichtheid op persoonlijke ontwikkeling

De bijeenkomsten die Ishata bezoekt houden vaak ver­band met religie. Ze ziet dat Hindo­staanse studenten wel belang­stelling hebben voor het hindoeïsme en ver­klaart dit als volgt: “Veel jongeren zijn gefocust op hun eigen persoonlijke ontwikkeling en religie is belangrijk voor je persoonlijke ontwikkeling en je identiteit. Op zulke bijeenkomsten zijn er geen discussies over maat­schap­pelijke vraagstukken. Daar heb je weer een ander forum voor nodig. Ik vind het belangrijk om je mening te uiten. Dat hoeft niet op een beledigende wijze. We moeten respectvol met elkaar omgaan.” Ishata denkt dat het veel met de opvoeding te maken heeft dat jongeren zich niet actief roeren in maatschappelijke discussies. “Onze ouders leren ons om te luisteren en in te stemmen, heel belangrijk. Maar dat heeft ook een averechts effect. Je hebt de buitenwereld en thuis. In de buitenwereld hoef je je niet per se te gedragen zoals thuis en hoef je niet overal ja op te zeggen. Je moet ook nee kunnen zeggen. Behalve dat de opvoeding bescheidenheid in de hand werkt, speelt de angst om anders te zijn dan de gemeenschap mee. Hindostanen zijn zo gericht op een bepaald patroon: studeren, werken, trouwen, dit en dat en ik mag niet buiten dat veld komen. Ik merk heel vaak dat er zoveel intelligente Hindostanen zijn, maar dat ze niet naar buiten komen met hun intelligentie. We hebben zoveel te bieden, maar we moeten ook durven te praten. Dan worden we vanzelf beter gerepresenteerd in de media en op andere vlakken van de samenleving. Als ik zelf kinderen heb later, zou het mooi zijn als ik hun voorbeeldfiguren kan laten zien in de Hindostaanse gemeenschap. Dat we elkaar kunnen vinden in een persoon en zeggen ‘Kijk dit is ook mogelijk voor ons.’”

Vrijwilligersgroep Save Soil tijdens Koningsdag.

Geen doelloos gepraat

Doet ze wel af en toe iets gezelligs? “Ik ga niet zomaar ergens gezellig naar toe. Ik ben geen persoon die ergens kan zitten en niets doen. Dan denk ik al gauw: ‘In deze tijd had ik dit of dat kunnen doen.’ Mijn ontspanning is niet om omringd te zijn met mensen en praten als er geen doel achter is. Dan zit ik liever gewoon in mijn kamer, mediteer ik of ga ik lekker buiten de natuur in. Ik vind het wel inspirerend te luisteren naar mensen die iets te vertellen hebben, wat ze hebben meegemaakt. Bijeenkomsten van de hindoestudentenvereniging zijn ook leuke en informatieve events met verschillende doelen: educatie, netwerken, kennis delen.” Ishata gelooft niet zo in tijdelijke, voorbijgaande vriendschappen: “Vrienden zijn vrienden en ze zijn er niet voor altijd. Ik geloof er meer in dat jezelf sterk moet zijn en dat je een goede band met je familie moet hebben. Ik heb nauwelijks vrienden, maar mijn netwerk is best wel breed. Ik heb veel connecties opgebouwd.” Is het niet berekenend dat contact met anderen altijd een doel moet hebben? “Ik neem niet alleen, ik geef ook graag iets terug. Dat zal ik ook doen als ik mijn eigen onderneming heb. Elkaar helpen, daar geloof ik wel in. Niet per se dat mensen in je privéleven zitten, maar zakelijk geven en nemen.”

Bollywood en gepraat over celebreties, daar heeft Ishata niets mee. Als het over historie, hindoeïsme en cultuur gaat, heeft ze wel interesse. “Heel leuk vond ik de tv-serie Ramayan van 2008. Die is een van mijn inspiraties voor het werk dat ik doe. Mijn moeder liet mij en mijn broer ernaar kijken toen ik 5 jaar was. Dat is iets heel dieps voor mij, voor mijn normen en waarden.” Heeft ze misschien politieke ambities? “Ik was toevallig laatst naar een raadsvergadering in de gemeente. Ik vond het erg interessant. Later zou ik misschien wel de politiek in willen gaan, maar nu nog niet.”

Voor meer informatie:
instagram: @isha.on.journey  en website: www.ishaonjourney.com

Zie ook https://consciousplanet.org/en en https://www.sdgnederland.nl/

Foto’s Ishata Rostamkhan