Kanta Adhin
De maand juni stond volledig in het teken van de herdenking en viering van 150 jaar Hindostaanse immigratie. Daarbij werd de gevleugelde tekst “Daar waar het mij goed gaat, is mijn Vaderland” regelmatig aangehaald. Dit is een Nederlandse vertaling van een tekst uit het hindoeïstische geschrift Ramayana (Jahán base wahán sundar desu) dat staat op het Immigratiemonument op het Hobbemaplein in Den Haag (en ook op het Baba en Mai immigratiemonument in Paramaribo). Deze woorden worden graag aangehaald om aan te geven dat het eigen is aan Hindostanen om zich zonder grote problemen aan nieuwe omstandigheden aan te passen en – door hard te werken – ook successen te bereiken, terwijl ze ook hun cultuur behouden. Een positieve eigenschap waar men trots op is. Dat mag ook. Er is echter een risico dat deze trots omslaat in te grote zelfingenomenheid met het vergaarde materiële bezit, de academische titels en het culturele erfgoed.
Minister Robbert Dijkgraaf van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap die op 5 juni namens het Nederlandse kabinet een krans legde bij het Immigratiemonument, ontkwam er niet aan het citaat op het monument aan te halen. Hij meende dat het “geruisloos” integreren van Hindostanen misschien ook de reden is dat hun geschiedenis nog te onbekend is. Hij spoorde de Hindostanen dan ook aan om zich duidelijker te profileren als zij willen dat hun verhaal ook moet worden gehoord. “Ontdek in deze tijd van herbezinning wat het Hindoestaanse verleden jou te zeggen heeft. Vertel over je verknochtheid aan Suriname. Zeg het als je trots bent dat je wortelt in de eeuwenoude cultuur van India.”
Het is bekend dat er veel is gemord dat er in Nederland te weinig aandacht is voor de gedeelde geschiedenis van de Hindostanen in vergelijking tot het slavernijverleden. Minister Dijkgraaf heeft met zijn aanwezigheid op 5 juni laten zien dat het kabinet het gemor heeft gehoord. Sedert de onthulling van het immigratiemonument op het Hobbemaplein in 2004 door de toenmalige minister voor Integratie Rita Verdonk, was er voor het eerst een lid van kabinet aanwezig op 5 juni, de Dag van de Hindostaanse Immigratie.
Dat geruisloos aanpassen is iets waar Hindostanen aan de ene kant trots op zijn. Zij hoeven niet de barricades op om van alles af te dwingen, zij werken er zelf aan. Aan de andere kant maakt men zich er toch druk om niet of onvoldoende te worden gezien of gekend. ‘Onzichtbaar’ is misschien niet het juiste woord. Zoals de Burgemeester van Den Haag zei tijdens een bijeenkomst bij ASAN op 10 juni: “Het stikt van de Hindostanen. Overal waar ik kom, zie ik ze.” Waarom dan dat miskende geluid van de laatste tijd? Het is wellicht goed om te reflecteren op de woorden: “Daar waar het mij goed gaat, is mijn Vaderland.”
Deze tekst wordt over het algemeen gezien als een aansporing tot integratie in het land waar men naar toe is geëmigreerd. Maar is het ook een aansporing om actief deel te nemen aan de samenleving of alleen maar om eigen geluk na te streven met gebruikmaking van de mogelijkheden die het land biedt? Is het een aansporing om je gedeisd te houden, een stille immigrant te zijn? Of moet er inspiratie uit worden geput om een plaats op te eisen in de maatschappij?
Moti Marhé, Neerlandicus en Hindi-kenner, meent dat de oorspronkelijke tekst uit het Ramayana veel betrokkener en actiever is en dat de huidige Nederlandse vertaling daar geen recht aan doet. De Nederlandse tekst heeft een te egoïstische en passieve lading. Ik ben het met hem eens. Je zou daarin inderdaad kunnen lezen: Zolang het mij maar goed gaat. Achter de schone schijn van sociaaleconomisch succes van Hindostanen gaan er nog steeds problemen schuil. Er zijn groepen die niet of minder goed meekunnen. Hebben wij als gemeenschap voldoende aandacht voor hen? Hebben wij hen ook betrokken bij de herdenking en feestelijkheden van de afgelopen tijd? Was, bijvoorbeeld, aan de ouderen in zorgtehuizen, die het dichtst bij onze voorouders staan, een prominente plek toegekend om getuige te zijn van de kranslegging door minister Dijkgraaf? Waren aan de minderbedeelden gratis kaarten verstrekt voor het concert in Amare?
Ook zouden wij meer kunnen doen om de cultuur waar we zo trots op zijn een plek in de mainstream cultuur te geven door ook autochtone gezelschappen te betrekken. Hoe mooi zou het zijn om in Amare, bijvoorbeeld, het Philharmonisch Orkest het legendarische Rat ke sapna van Ramdew Chaitoe te hebben horen spelen. De nationale viering van 150 jaar Hindostaanse immigratie heeft echter geen of nauwelijks externe uitstraling gehad. Het was een feestje voor de incrowd. Een gemiste kans, in mijn ogen. Het lijkt erop dat Hindostanen al blij zijn als zij kunnen dansen op baithak gana en al tevreden als hun Hollandse aangetrouwde familie meedoet. Hopelijk nemen we de oproep van minister Dijkgraaf tot duidelijker profilering ter harte en anders…. Wat mij betreft geen gezeur over onzichtbaarheid, onbekendheid en wat dies meer zij, maar wel zorgen dat het niet alleen mij, maar ons goed gaat.
Klik HIER voor de volledige tekst van de toespraak van minister Dijkgraaf op 5 juni 2023.
