Stadsdeelraadvoorzitter Amsterdam-Zuidoost Tanja Jadnanansing: “Werken in Zuidoost heeft mij heel bescheiden gemaakt.” – Kanta Adhin
Tanja Jadnanansing is sinds twee jaar voorzitter van de stadsdeelraad Amsterdam Zuidoost. Met zijn zeer diverse samenstelling van meer dan 180 nationaliteiten en culturen, een zeer uitdagende job, maar zij gaat er helemaal voor: “Er is veel kommer en kwel, maar ook veel vreugde. Naast veel gedoe is er ook veel gemeenschapszin. En je moet altijd kijken waar vooruitgang in zit. Wat je aandacht geeft, groeit.” Jadnanansing laat zich graag inspireren door wijze teksten, vaak uit Oosterse filosofieën. Voor haar is ook de én/én – benadering uit het Hindoeïsme een belangrijke leidraad. “Het is niet óf het een óf het ander, je moet altijd ook het andere narratief tot je nemen.” Ze laat zichzelf ook niet in een hokje plaatsen. “Als je mij per se toch ergens wil plaatsen dan graag in team KIM: kennis, invloed en mogelijkheden.”
Als dochter van een Surinaams/Hindostaanse vader en een Arubaanse moeder groeide Jadnanansing op in Suriname, maar woont sedert haar rechtenstudie (Leiden, 1987-1994) in Nederland, waar ze diverse functies heeft vervuld. Zo was zij onder meer medeoprichter en directeur communicatie van een informatiecentrum voor jongeren in Amsterdam (2000-2003), diversiteitsmanager bij de Nederlandse Publieke Omroep (2004-2006), adviseur jongeren bij de NOS (2006-2007) en presentator en programmamaker bij Multiculturele Televisie Nederland en de omroep Organisatie Hindoe Media (2007-2008). Van 2010-2016 was zij lid van de Tweede Kamer voor de Partij van de Arbeid. Daarna werkte zij in het onderwijs, als programmamanager Strategie en Externe betrekkingen op het Albeda College, een mbo-school in Rotterdam. Na de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2019 werd in Amsterdam een coalitie gevormd van Groen Links, D66, PvdA en SP, waarop Jadnanansing tot voorzitter van het stadsdeel Zuidoost werd benoemd.
Dichtbij de mensen
Jadnanansing is geen bestuurder die op afstand haar werk doet. Daarom voelt ze zich ook helemaal op haar plaats in Zuidoost. Ze gaat graag met de mensen in gesprek en dat wordt gewaardeerd. “Als je met mensen in gesprek gaat, leer je heel veel over hen. Ik ken natuurlijk wel de Surinaamse cultuur, maar ben van huis uit niet bekend met al de andere culturen. Ghanezen heb ik leren kennen als zeer vriendelijk en open en zij omarmen mij ook echt. Ondanks de coronamaatregelen heb ik het gesprek gaande gehouden door met mensen te gaan wandelen, uiteraard met inachtneming van de 1.5 meter afstand.” Om iedereen goed te kunnen informeren over de coronamaatregelen is Jadnanansing ook naar de mensen toe gegaan. “Vanuit een busje met luidsprekers, zoals in verkiezingstijd in Suriname, werd de informatie in verschillende talen omgeroepen en als mensen vragen hadden, konden ze die stellen.”
Heeft Zuidoost te lijden van het imago van achterstand, ellende, geweld etc.? Jadnanansing geeft toe dat er wel het een en ander aan de hand is. ”Daar hoef ik geen doekjes om te winden. Niet iedereen hier is lief en aardig, zeer zeker niet. Ik hou alle politieberichten bij en ik merk dat er in Zuidoost niet meer geweld is dan in de rest van Amsterdam. Maar het is wel zo dat geweldsincidenten in Zuidoost de voorpagina van de kranten halen, terwijl geweld in Oost op pagina 7 staat. Ik zal Zuidoost zeker niet positiever willen voorstellen dan het is, maar ik vind een evenwichtiger beeldvorming wel belangrijk. Ja, er is ellende, maar er is ook een ander verhaal. Wat ik belangrijk vind is dat je mensen niet alleen benadert vanuit een ellendige positie waarin ze verkeren, maar de veerkracht benadrukt. Dat is namelijk de ziel van Zuidoost. Al die nationaliteiten en culturen bij elkaar, en toch een grote saamhorigheid. Als er verdriet is, is er veel ondersteuning. De laatste jaren is er gelukkig een mooie ontwikkeling te zien bij vooral jonge mensen die uitstralen dat ze trots zijn dat ze uit Zuidoost komen. De Bims (Bijlmer) is nu een geuzennaam voor Zuidoost geworden, die ook wordt gepromoot door uit Zuidoost afkomstige en internationaal bekende ontwerpers onder de naam Smib. Ik was daarom ook trots dat de kinderen van de Kindercommissie die ik heb ingesteld, allemaal een T-shirtje wilde hebben met de tekst ‘Ik kom uit de Bims’. De kinderen komen namelijk uit alle delen van Zuidoost: Bijlmer-Oost, Bijlmer-Centrum, Bijlmer-West en Gaasperdam/Driemond. Dat zijn heel uiteenlopende delen. In Gaasperdam/Driemond wonen veel hoogopgeleiden.”
Nog veel te doen op het gebied ongelijkheid en diversiteit
De racismediscussie laat Zuidoost uiteraard niet onberoerd. Sterker, veel kopstukken uit de antiracismebeweging komen uit Zuidoost of hebben er heel nauwe banden mee. Jadnanansing vindt de aandacht die gevraagd wordt voor het nieuwe verhaal van Nederland, waarin ook het slavernijverleden een plaats krijgt, terecht. Maar zij vindt het ook belangrijk dat het discours bij de kern van de zaak blijft, namelijk de ongelijkheid in de samenleving. Dat is een factor die de mensen in Zuidoost met elkaar verbindt. “Het werken in Zuidoost heeft mij heel bescheiden gemaakt. Ik ben opgegroeid in een geprivilegieerd milieu. Daarom dacht ik dat als je hard je best doet, je diploma’s haalt, je er wel komt. Maar nu zie ik hier goed opgeleide mensen, strak in het pak, die hard hun best doen om een goede baan te krijgen, maar gewoon niet aan de bak komen. Dat is best confronterend. Op het gebied van diversiteit is er nog veel te doen in Nederland. Ik loop nu al een tijdje mee en zie dat wij nog steeds te weinig aan de tafel zitten waar beslissingen worden genomen. En dan gaat het mij niet alleen om verschillende culturele achtergronden. Maar bijvoorbeeld ook om het betrekken van laagopgeleiden. Mensen uit alle geledingen van de maatschappij moeten zich betrokken voelen. Toen ik in het onderwijs zat, zag ik al die schoolbesturen waar die diversiteit ontbrak. Als je ook kijkt naar wat in het algemeen als typisch Nederlands wordt gezien, is het niet verwonderlijk dat een multiculturele samenleving als in Zuidoost, zich daar niet in herkent. Wij hebben nog geen hoofdstuk ingenomen in het verhaal van Nederland.”
Jadnanansing ziet de culturele diversiteit als een enorme verrijking. “Dan heb ik het niet over eten en muziek. Maar veel meer over de tradities en hoe je veel meer gebruik kunt maken van de eigen traditie van mensen om hen te inspireren.” Zelf put Jadnanansing veel inspiratie uit de hindoefilosofie; ze mediteert al sinds haar zestiende. Dat maakt dat zij ook het beste uit mensen wil halen, zonder haar eigen persoon op de voorgrond te willen stellen. “Ik ben nu 53 jaar en heb veel gezien en geleerd. Ik heb mezelf veel beter leren kennen. Ik heb niet zoveel op met status en bezittingen. Ik wil mijn kennis wel inzetten om invloed te kunnen uitoefenen en vervolgens verbeteringen te realiseren. In Zuidoost is de uitdaging bij te dragen aan mogelijkheden voor anderen om zich te ontwikkelen. Onderwijs is een vereiste. Ik geef zelf gastlessen op lagere en middelbare scholen. Dat geeft mij ook gelegenheid in direct contact te staan met de jeugd en hun verhalen te horen.” Niemand hoeft haar “Burgemeester van de Bijlmer” te noemen. Haar hart wordt wel warm als ze op straat fietst en de kinderen aan wie ze lesgeeft haar groeten: ‘Dag juffrouw Voorzitter’.
In haar werk houdt Jadnanansing zich niet zozeer bezig met het naar nationaliteit of cultuur onderscheiden van mensen. Zij kijkt naar de problematiek waar mensen mee zitten en hoe die kan worden aangepakt. Als het om Hindostanen in Nederland als groep gaat, meent zij dat daar over het algemeen veel kennis zit en het zou mooi zijn als deze kennis ook wordt ingezet in het kader van diversiteit en bestrijding van ongelijkheid. Hindostanen zijn niet een groep die bijvoorbeeld opvalt door activisme, maar dat is volgens Jadnanansing ook niet per se nodig om je steentje bij te dragen. Ze hoort ook weleens de opmerking van Hindostanen dat zij onzichtbaar zijn in Nederland en dat veel Nederlanders hen niet eens met Suriname associëren. “Ik heb mensen die het over onzichtbaarheid hebben vaker gezegd ‘Wil je zichtbaar zijn? Kom helpen in Zuidoost met gastlessen.’ Een aantal heeft de uitnodiging ook opgepakt en ik ben daar blij om. Ik voer ook koffiegesprekken met anderen om te bekijken waar hun expertise kan worden ingezet.”
Foto’s: Tanja Jadnanansing
- Published in INTERVIEW
Trendwatcher Adjiedj Bakas: ‘Weg met de giftige identiteitspolitiek!’ – Radjin Thakoerdin
‘Een volstrekt eigenzinnige vrijdenker’, noemt zijn ontdekker Frits Bolkestein (oud politiek leider van de VVD) trendwatcher Adjiedj Bakas. Ex-premier Jan Peter Balkenende zegt: ‘Adjiedj brengt de mensen hoop en troost.’ De Volkskrant noemt Bakas ‘de vooruitblikkoning’ en volgens De Telegraaf is hij ‘de visionair des vaderlands’. Dat kan Bakas allemaal mooi in zijn zak steken. Maar er is ook kritiek. Want Bakas is niet tegen Zwarte Piet. En hij vindt Nederland absoluut niet racistisch. Bovendien is hij tegen de klimaatkerk: ‘Leve het gas!’ De vrolijke Adjiedj Bakas (1963) studeerde Communicatiekunde en ontwikkelde zich tot de bekendste trendwatcher van Nederland. Misschien niet zo gek, want hij heeft het beroep in de Nederlandse polder eigenhandig geïntroduceerd. Hij houdt ook in deze gepolariseerde tijden vol: ‘De toekomst is niet links of rechts, maar een nieuwe combinatie van linkse en rechtse issues’. Reden voor Hindorama om hem te spreken.
De Nederlands-Surinaams-Hindostaanse Bakas woont met zijn man Vinco David in Almere, in de miljoenenwijk Overgooi. Het grote en kleurrijke herenhuis is ingericht als ‘een mini-Rijksmuseum’. Overal schilderijen, Oosterse tapijten en beelden. En Venetiaanse kroonluchters die aan de kleurige plafonds hangen. “Mijn man”, grijnst Adjiedj, “zegt dat ik lijd ik aan horror vacui, angst voor leegte. Ik noem ons huis gekscherend ook wel koeliepaleisje.”
Tegen de identiteitspolitiek
Bakas keerde zich de afgelopen tijd in de media fel tegen de identiteitspolitiek, de demonstraties, plunderingen en de beeldenstorm die hij Z-bellie noemt, de rebellie van generatie Z, geboren na 1995. Hierover vertelt hij: “Ja, ik moet er als vrijdenker en wereldburger niets van hebben. Ik heb een portable identiteit. In 1963 geboren in Nickerie, daarna tot 1982 gewoond in Paramaribo, en toen verhuisd naar Nederland. Na in Utrecht en Amsterdam gewoond te hebben, ben ik nu neergestreken in Almere Overgooi. Ik ben een deels verkaasde, deels vernegerde Hindostaan. Ik blijf het gek vinden dat wij onszelf nog Hindostanen noemen. Dat komt uit de tijd dat India nog bekend stond als Hindostan. In de rest van de wereld noemen migranten uit India zich al generaties lang Indiërs. Wij zouden dat eigenlijk ook moeten gaan doen. Dat is moderner. Ons huis is geschilderd en behangen door Iraakse Koerden. Die zeiden tegen mij: wij zijn uit Koerdistan, jij uit Hindostan, allemaal ‘stannen’. Grappig. Ik houd van Koerden, harde werkers, een dapper volk dat veel geleden heeft. En ze klagen nooit. Houden zo. Immigranten die hier klagen over institutioneel racisme vind ik lachwekkend. Ik heb Nederland nooit ervaren als een racistisch land, integendeel. De kansen die ik hier gekregen heb, had ik in Suriname of India nooit gekregen. Ik vermaak me kostelijk. Een voordeel van de multiculturele samenleving is dat je in eigen land op sekstoerisme kunt. Ik heb in mijn leven mannen van vrijwel alle rassen en culturen in bed gehad. Het leven is net een Muppet Show.”
Over zijn Hindostaanse roots
Bakas vertelt dat hij vernoemd is naar Shiva, de god van vernietiging en wederopbouw. “Mijn naam betekent in het Sanskriet Shiva. Een toepasselijke naam. Ik heb in mijn leven verschillende tegenslagen overwonnen en ben uit iedere crisis sterker gekomen. In mijn biografie VERMETEL: Leven met Lef beschrijf ik dat allemaal. Ik eet nog graag roti, bara en andere Hindostaanse hapjes. Mijn man en ik eten graag Indiaas. We zijn heel vaak in India op vakantie geweest. We hebben het hele land bereisd. Mooi land, maar ik ben de Hollanders dankbaar dat ze ons hebben laten verkassen. Het is zo vol mensen, zo vol concurrenten op een hele krappe arbeidsmarkt. Kleurrijk en ik houd van de oude architectuur. Moderne Indiërs hebben niet veel smaak. Helaas. Maar vroeger maakten ze veel moois. We hebben wat schilderijen van moderne Indiase kunstschilders aan de muren hangen. Mijn man kan heerlijke bara’s bakken en is eigenlijk aangehindostaanst. Hij is joods en ik ben aangejiddeld [afgeleid van Jiddisch]. Onze beide culturen gaan prima samen. Ons huis is door journalisten weleens een mini-Rijksmuseum genoemd. We hebben antieke beelden van Hindoegoden, tapijten en moskeelampen uit Iran, Egypte, Azerbeidzjan en Turkije. Schilderijen en beelden komen overal vandaan, van Italië tot India, van Ethiopië tot Nigeria. Vrijheid is waar ik van geniet. Vrijheid in de ruimste zin des woords. Ik praat nooit namens welke groep dan ooit, altijd namens mezelf. Groepsdenken is mij vreemd. Ik ben ik. Love me or hate me.”
Man als partner
Bakas is gelukkig in de liefde. “Toen ik mijn moeder vertelde dat ik homo ben, zei ze: ‘Prima jongen, als je maar gelukkig wordt. Tip: neem een Hollandse man, die zijn liever, trouwer en zorgzamer en ze zuipen niet zoveel als Hindostaanse mannen’. Mijn vader werd alcoholist in mijn tienerjaren. Ik heb ervaren hoe drank mensen kapot kan maken. Ik ben daarom erg voorzichtig met drank. Natuurlijk houd ik van goede wijnen, whisky’s en likeuren, maar ik word nooit dronken. Ik blijf altijd in control. Mijn man zegt dat ik ga babbelen als ik een glaasje op heb. Dan stop ik meteen.” Bakas en zijn partner vierden in de zomer van 2019 met een groot feest hun 20-jarig huwelijk. “Ik ben intens gelukkig met Vinco David. Hij is mijn tweede grote liefde. Mijn eerste grote liefde, Sjoerd Groenewold Dost, overleed na een samenzijn van acht jaar aan kanker, nu zo’n 31 jaar geleden. Je kunt heel goed meerdere grote liefdes in een leven hebben, heb ik ervaren. Mijn moeder, die in januari van dit jaar overleed, was zeer tevreden met mijn mannenkeuze. Een kind van een alcoholist kiest vaak ook een alcoholist als partner, maar ik heb dat niet gedaan. Ik wilde altijd al een goed leven leiden en dat heb ik. Nu ik op mijn 56e een tussentijdse balans opmaak, ben ik tevreden, dankbaar en gelukkig. Ik sta iedere dag dankbaar op, ook al ben ik halfzijdig verlamd door twee hersenbloedingen die mij in 2017 troffen.”
Angst voor de dood
Zoals veel ondernemers vond Bakas altijd dat de zaak belangrijker was dan zijn gezondheid. Hierover zegt hij: “Jarenlang heb ik te hard gewerkt en mijn gezondheid verwaarloosd. Ook besefte ik niet dat ik een etnisch probleempje heb. Wij Hindostanen hebben dunnere aderen dan andere mensen. Daarom worden we allemaal uitgeroeid door hart- en vaatziekten. Een bloedpropje dat bij anderen zo door de aderen heen stroomt, zorgt bij ons subiet voor een infarct. En we hebben 30% minder bruin vet dan andere mensen, waardoor we snel aandikken en diabetes ontwikkelen. Ik ben dus een maandagochtendproductje. Volgende keer reïncarneer ik als blonde Viking, die zijn veel sterker en gezonder dan wij. Hollanders zijn echt een beter ras.” Knipoog en brede grijns.
Op mijn reactie dat blanken ook hersenbloedingen krijgen, zegt Bakas: “Ja, maar veel minder vaak dan brunettes met Indiase roots. Mijn grote voorganger Chriet Titulaer, die ons verhaalde over mobiele telefoons en internet in de tijd waarin we nog typemachines gebruikten, kreeg, net als ik, rond zijn vijftigste op het podium een hersenbloeding. Daarna heeft hij nog twintig jaar als kasplantje in een verzorgingstehuis geleefd. Net als Ajax-voetballer Nouri. Mijn man en mijn huisarts weten dat ik dat nooit wil. ‘Als ik een kasplantje word, maak me dan alsjeblieft dood’, zei ik tegen ze. Mijn tijd om te hemelen was nog niet gekomen. Toen Petrus daarboven hoorde dat ik in aantocht was, stuurde hij me subiet retour. Houd dat kreng maar op Aarde, anders gaat hij hier roepen dat we moeten innoveren! Vroeger had ik één lijntje naar boven. Door de beroertes is de schil die mij afschermt tegen invloeden van buiten, kapot. Volgens mijn astroloog heb ik daardoor nu miljoenen lijntjes naar boven, waardoor ik nog beter in mijn werk geworden ben. Ik krijg het advies om mezelf nu goeroe te gaan noemen. Ach, geef het beestje maar een naam. Dit is wel een geluk bij een ongeluk. Ik voorspelde al in 2019 aan mijn klanten dat 2020 het jaar van ziekte en recessie zou worden. Het hing toen al in de lucht. Bill Gates en ik horen tot de mensen die dat goed aanvoelden. Een geluk bij een ongeluk dus. Ik ben beter uit mijn ziekbed gekomen dan ik erin terecht kwam”, aldus Bakas.
Optredens
Bakas zijn optredens via webinars en in theatervorm via video zijn in deze post-coronatijd veelgevraagd. Volgende maand treedt hij in een Hilversums theater voor ING op. Dat wordt wereldwijd gestreamd naar hun 500 grootste klanten. Afgelopen maand had hij twintig virtuele optredens, van de NVM-makelaarsvereniging tot WTC Twente, voor de netwerken van de Nederlandse ambassades in Zuidoost-Azië en voor banken in Nigeria. Hij doet nu zo’n 100 optredens per jaar, de helft van vroeger. Doordat hij minder hoeft te reizen kan hij dat prima aan. En hij adviseert onder andere over de Almeerse Floriade en over de wederopbouw van Suriname. Binnenkort wil hij zijn haardvuursessies weer oppakken, intieme bijeenkomsten bij hem thuis voor de Franse geel marmeren open haard.
Trendwatcher
Op de vraag hoe hij trendwatcher is geworden zegt hij: “Al op school in Suriname, waar ik ben geboren, raakte ik geïnteresseerd in ontwikkelingen en vooruitgangsoptimisme. Met mijn geschiedenisleraar filosofeerde ik over grote gebeurtenissen die ik op het nieuws zag, zoals de islamitische revolutie in Iran. En de bezetting van de grote moskee in Mekka, waar islamitische extremisten dagenlang honderden pelgrims gegijzeld hielden. De grote trend in de geschiedenis gaat niet altijd richting modernisering, wist mijn geschiedenisleraar. En dat is ook zo. Dat fenomeen zie je nu ook om je heen, in de Westerse wereld.”
Het trendwatcherschap legde hem geen windeieren. Zijn bankrekening groeide. “Ja en ik gaf het geld ook uit. En verloor het nodige met een verkeerde vastgoedinvestering. En de Deutsche Bank beroofde me van miljoenen door mijn hypotheken te koppelen aan giftige rentederivaten. Maar, zoals je ziet: ik heb weer een goed leven. Bovendien, gezondheid is belangrijker dan materie. En de liefde, die gaat boven alles. Nu noemt 1 op de 3 Nederlanders zich eenzaam. Eenzaamheid is een groot thema, voor arm en rijk, jong en oud. Deze week pleegde in India de beroemde, bloedmooie en welgestelde acteur Sushant Singh Rajput zelfmoord. Hij was eenzaam en depressief. Ik was geraakt door zijn dood. Ook in Nederland is depressie nu net zo endemisch als de pest in de middeleeuwen. Er sterven meer mensen aan depressie dan aan corona. Van beroertes kun je depressief worden, weet ik van Martine Bijl, die net zo mooi woonde als ik en die net zo’n lieve man had als ik. Ze kon nergens meer van genieten. Ik ben dankbaar dat dat lot mij niet heeft getroffen.”
Ouderlijk huis
Op mijn opmerking dat hij niet slecht heeft geboerd voor een boerenzoon uit Suriname zegt hij: “Onderwijzerszoon. Ik kom uit het Surinaamse rijstdistrict Nickerie. Mijn overgrootmoeder, Bhugwantia Sudhu, werd geboren in India, maar ging werken op een plantage in Suriname. Haar kinderen bleven boeren, maar de kleinkinderen niet meer. Die werden onderwijzers, verpleegkundigen of ambtenaren. Dat staat in mijn moeders familiekroniek De Prijs van Kerrie. Mijn moeder was hindoe, mijn vader moslim. Maar twee geloven op één kussen, daar ligt de duivel tussen. Mijn ouders besloten daarom de religie die ze van huis uit hadden meegekregen achter zich te laten. Ze gingen op zoek naar een nieuwe. En dat werd protestants-christelijk. Zoals je zo vaak ziet bij bekeerlingen, gingen ze all the way. Zelfs toen we nog in Nickerie woonden, vlogen we elk weekend naar Paramaribo om naar de kerk te gaan.” Over zijn moeder vertelt hij: “Ik had een geweldige, lieve, slimme, zorgzame moeder. Een schat van een vrouw. Eindeloos lief, maar streng als het nodig was. Ik heb daar heel veel van geleerd onder andere discipline en goede manieren. Weet je wat ook belangrijk is? Je schoenen. Op de eerste rij zien ze het meteen als je schoenen afgetrapt zijn. Mijn uitbundige schoenencollectie van onder andere slangen- en krokodillenleer is dus functioneel. Mijn man noemt mij de mannelijke Imelda Marcos [vrouw van oud-president Ferdinand Marcos van de Filipijnen], maar hij overdrijft. Mijn moeder was gek op schoenen en tassen. Ze maakte mooie kleren zelf, ook voor mij. En ze was gek op reizen. Dat heb ik van haar. Toen mijn vader in een depressie raakte en een gewelddadige alcoholist werd, bleef ze hem liefdevol verzorgen, terwijl ze mij beschermde tegen zijn dronken driftbuien. Ze offerde zich op voor haar kids.”
Nederland
Voor Bakas is Nederland een warm bad. “Hollanders zijn lieve, warme mensen. In Suriname schijnt de zon van buiten naar binnen, hier schijnt de zon van binnen naar buiten. De mensen zijn warm, de zon zit in de Hollander. Blanken hebben mij altijd vooruitgeholpen. Wat ik hier heb bereikt, zou ik nooit in Suriname bereikt hebben. Ik heb dan ook geen goed woord over voor de Ghanese Akwasi’s van deze wereld, zelf een nazaat van slavenhandelaren, geboren en getogen in Nederland, alle kansen van de wereld gekregen en dan nog kankeren op Nederland en de Nederlanders. Als je je hier miskend voelt, hoepel op. De Ghanese minister Barbara Oteng Gyasi riep onlangs mensen van Afrikaanse komaf op om terug te keren naar Afrika. Ze heeft gelijk. Ik ben voor mijn werk vaker in Afrika geweest. Afrikanen zijn toekomstgericht en ze schminken zich moeiteloos wit op hun volksfeesten, zonder over racisme te zemelen. Bovendien koloniseren de Chinezen nu Afrika. En die zijn meedogenlozer dan de blanken ooit geweest zijn. Dus BLM-typjes [Black lives matter] ga Afrika opbouwen in plaats van Nederland te vergiftigen.”
Het N-woord
“In Suriname noemen we een neger gewoon een neger. En Surinamers hebben de nodige stereotype beelden over elkaar. Mijn oma zei: ‘Negers zijn geen mensen want ze hebben geen haar maar wol op hun hoofd’. Maar mijn boezemvriend Maikel, die ik sinds mijn 12e ken, is neger, en oma vond dat prima. Negers zeiden tegen hem: ‘Dis die koelie!’ Onze vriendschap trotseerde racisme van zowel Hindostanen als negers. Ik heb met veel negers in bed gelegen. Die noemden zich ook neger. Geen issue. Voor mijn fans ben ik hun troetelhindoe. Mijn ouders leerden me niet in groepen maar in individuen te denken. Ik heb veel fans onder negers. In Nigeria treed ik op voor uitzinnige zalen en iedereen wil met me op de foto. Ook onder Nederlandse negers heb ik veel fans. Ooit vertelde een Israëlische paragnost me dat ik in een van mijn vorige levens slaaf ben geweest. Veel negers voelen dat aan. ‘Je bent een van ons’, zeggen ze. Maar ik heb ook vijanden onder negers. Ook onder Hindostanen trouwens. Surinamers hebben vaak een krabbentonmentaliteit. Als een krab uit een ton omhoog kruipt, trekken de anderen hem terug naar beneden, de ton weer in. Joden en Chinezen zijn anders. Die vormen teams om samen vooruit te komen. Daar heb ik van geleerd. Ik heb in iedere levensfase een coalition of the willing gevormd om verder te komen. Dat heeft mij geen windeieren gelegd. Ik ben niet naar Nederland gekomen om hier ghettootje te spelen. Ik wilde tussen blanken leven. Ik werd niet alleen verliefd op blanke jongens, maar ook op hun cultuur. Ik bewonder de westerse cultuur oprecht, die is veel meer gericht op het individu, op fair play, op talent en meritocratie. Heerlijk. Vrijheid.”
Slavernij
Bakas vindt dat er wordt gezeurd over het slavernijverleden. “Mijn overgrootouders deden hetzelfde werk op de plantages in Suriname als de slaven, woonden in dezelfde huisjes en onder dezelfde belabberde omstandigheden, maar Hindostanen maken niet zoveel stampij over die tijd. Waarom ook? Mijn moeder vroeg eens aan de buurvrouw in de middenklassenwijk waar we woonden, een negerin: ‘Als de Hollanders je niet uit Afrika hadden gehaald, hoe zou je er dan nu aan toe zijn?’ Zij reageerde meteen: ‘Meisje, dan zat ik nu te kniezen in een armzalig hutje in Afrika. En waar zou jij aan toe zijn als de Hollanders je niet uit India hadden gehaald?’ Mijn moeder antwoordde: ‘Dan zat ik nu arm te wezen in een armzalig hutje in India’. Waarop ze beiden lachend in koor riepen: ‘Leve het kolonialisme, leve de Hollanders, leve de slavernij!’ Over de slavernij en de contractarbeid maakten de mensen zich niet boos in mijn jeugd. Het was gewoon een gegeven. En de nazaten van deze mensen koesterden zich in het betere leven dat ze nu hadden. De huidige slavernijboosheid vind ik dan ook onzinnig. Ga ontbozen, mensen, en vier dat je hier en nu leeft! En weet dat de Turken en Arabieren meer blanke slaven hielden dan het totale aantal negerslaven dat indertijd naar de Amerika’s is verscheept.”
Toekomst
Over zijn toekomst zegt Bakas: “Ik heb nu een gezonde work-life balance gevonden. Ik geniet van mijn werk, toekomstdenken blijft doorgaan. Ik geef zo af en toe tegengas over de giftige identiteitspolitiek die, met hulp van griezelige financiers, gericht is op de vernietiging van het Westen. De Chinezen lachen intussen. De post-coronawereld wordt een hele andere dan die van de afgelopen jaren. Ik maak meer tijd vrij voor de liefde, voor vriendschappen, voor genieten, voor stilte, bezinning, meditatie, yoga, en natuurlijk voor gezondheid. De Duitse filosoof Schopenhauer zei al 200 jaar geleden: ‘De grootste dwaasheid is het opofferen van je gezondheid voor wat dan ook’. Hij had gelijk.”
Adjiedj Bakas’ humoristische autobiografie Vermetel Leven met lef – Memoires & managementlessen verscheen in november 2019, is verkrijgbaar in de boekhandel voor € 24,95.
Bij de collage 3: Huis ter Duin tijdens optreden voor Sigaren Genootschap en Adjiedj en Vinco met waarzegster Liesbeth van Dijk
Foto’s: Adjiedj Bakas (Nieuwe Revu, Telegraaf en Avi Goodall)
Bekijk de video op youtube: Vermetel, Leven met lef: Esther van Fenema en Adjiedj Bakas
Zie ook tijdschrift Hindorama, sept./okt. 2001:
Adjiedj Bakas over de zin en onzin van identiteit
- Published in BIBLIOTHEEK, INTERVIEW, Korte berichten, NIEUWS
Huisarts en docent Geneeskunde Ashna Bishesar: ‘Goede gezondheidszorg is een mensenrecht’
Ashna Bishesar (1971, Doorwerth) is sinds 2005 werkzaam als huisarts. Daarnaast is zij vanaf 2010 opleider/docent huisarts-in-opleiding aan de VU in Amsterdam. Zij bracht haar eerste tien jaren in Arnhem door. In 1981 remigreerde het gezin Bishesar naar Suriname waar haar vader kwam te werken in het familierijstbedrijf in Nickerie en haar moeder als lerares op de muloschool in Nieuw-Nickerie. In 1988 vestigde het gezin zich weer in Nederland (Utrecht). Na de middelbare school wilde zij medicijnen studeren maar zij werd de eerste keer uitgeloot. Zij besloot toen wiskunde te gaan studeren, een vak waar zij goed in was en ook nog interessant vond. De studie medicijnen bleef niettemin trekken en na een jaar studie wiskunde meldde zij zich weer aan voor de studie medicijnen. Deze keer had zij meer geluk en werd zij ingeloot.
Keuze voor het medisch beroep
De affiniteit met het medisch beroep begon bij haar op jonge leeftijd. Bij veel Hindostaanse families worden studies als medicijnen en rechten hooglijk gewaardeerd. Een arts of jurist in de familie kan altijd van pas komen is daarbij de achterliggende gedachte. Dat was in de familiekring van Ashna ook niet anders. De oudste broer van haar moeder stimuleerde haar om arts te worden en maakte daar altijd grapjes over: ‘Als ik ziek ben moet jij mij beter maken’ was altijd een van zijn grapjes. Toen haar adjie (paternale oma) een keer ziek was en behandeld werd door de arts maakte dat veel indruk op haar. Hierover vertelt zij: ‘Vol bewondering keek ik naar het effect dat de komst van de dokter had op niet alleen de zieke, maar ook op de familie. Veel zorgen verdwenen alleen al door diens aanwezigheid. Het geroezemoes in het ziekenhuis als de dokter eraan kwam en dan de doodse stilte waarbij iedereen luisterde naar wat hij te zeggen had. In die tijd waren het vooral mannelijke artsen en ik dacht dit wil ik ook. Het helpen van mensen wanneer zij het meest kwetsbaar zijn en wat dit kan betekenen voor zo iemand, vind ik het meest interessant. Iedereen kan wat voor een ander doen, maar een arts komt dicht bij mensen en probeert patiënten te helpen op momenten dat anderen dat niet (meer) kunnen of de patiënt dit liever niet deelt met mensen die dicht bij hem of haar staan of dat hij /zij gewoon een deskundige nodig heeft’. Door de opmerkingen van haar oom en de ervaringen die Ashna had met artsen die betrokken waren bij de behandeling van haar zieke adjie werd het zaadje in haar hoofd geplant.
Zoektocht door de medische wereld
In de jaren 1991-1999 studeerde Ashna medicijnen aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Het was voor haar een lange zoektocht in de medische praktijk voordat zij besloot te kiezen voor het beroep van huisarts. Na de basisopleiding wilde zij zich dolgraag in kindergeneeskunde specialiseren. In het laatste studiejaar tijdens het coschap kindergeneeskunde kwam zij echter erachter dat het beroep van kinderarts toch niet helemaal was wat zij voor ogen had. In het werken als kinderarts verloopt het contact in belangrijke mate via de ouders en zijn kinderen eerder object dan subject. Aangezien zij na de studie even niet wist welke richting zij moest kiezen besloot zij voor een korte periode te gaan werken als verzekeringsarts. Hierna ging zij bij de GGD werken als jeugd- en als forensisch arts. Het werken bij de GGD combineerde zij met een vervolgopleiding tot jeugdarts. Ook na afronding van deze vervolgopleiding merkte ze al gauw dat de preventieve geneeskunde haar te weinig uitdaging bood. Na 3-3,5 jaar met plezier gewerkt te hebben bij de GGD besloot Ashna de overstap te maken naar de huisartsgeneeskunde. Met name het generalistisch karakter van het werken als huisarts sprak haar aan: het zien van alle leeftijden en allerlei soorten medische problematiek. Na afronding van huisartsenopleiding (2003-2005) kwam ze te werken in de huisartsenpraktijk van Bharos en Kanhai aan de Paul Krugerlaan in de Schilderswijk, een zogeheten ‘achterstandswijk’ in Den Haag. Huisarts Waldi Bharos werkte al ruim vijfentwintig jaar in zijn praktijk.
Werken als huisarts
In Den Haag werkte Ashna drie dagen in de week. Tachtig procent van de patiënten had een Surinaams-Hindostaanse achtergrond. Hele families waren patiënt in deze praktijk, volwassenen die als kind al patiënt waren in deze praktijk en die op hun beurt ook weer met hun gezin patiënt waren. In deze huisartsenpraktijk splitste de patiëntenpopulatie zich op naar de persoonlijkheid van de arts: Ashna had voornamelijk jonge vrouwen en mannen en gezinnen met kinderen in haar bestand. De klachten waarmee zij als huisarts werd geconfronteerd waren divers van aard, maar er was ook veel psychosociale problematiek. Deze klachten hingen vaak samen met slechte huisvesting, financiële problemen, sociale spanningen, echtelijke problemen et cetera. Wat voor haar het werk als huisarts en dan iemand met dezelfde etnische achtergrond als haar patiënten bijzonder maakte is dat veel patiënten ongehinderd hun verhaal konden doen zonder zich zorgen te hoeven te maken dat er een dokter tegen over hem of haar zat met allerlei vooroordelen ten aanzien van afkomst of culturele gebruiken, een huisarts die de achtergrond en cultuur van de patiënt kent en begrijpt. Opvallend was ook dat met name veel oudere vrouwelijke Hindostaanse patiënten informeerden naar haar achtergrond: ‘wie zijn je ouders, waar hebben ze gewoond in Suriname’? Alsof deze informatie de afstand voor hen met de huisarts kleiner maakt.
Op de vraag wat de ervaringen in de huisartsenpraktijk in Den Haag betekenen voor haar kijk op het beroep als huisarts vertelt Ashna het volgende: ‘Als jonge huisarts was het een veilige omgeving om je eerste stappen in het huisartsenvak te zetten bij een ervaren dokter als Bharos. Ik kon laagdrempelig overleggen en hij stond meteen bij mij in de kamer bij vragen om mee te kijken of als er problemen waren. Als jonge westers opgeleide dokter leerde ik onder zijn vleugels binnen verschillende culturele groepen steeds meer mijn plek te vinden en te groeien als huisarts met een eigen patiëntenpopulatie met diverse problematiek. Ik heb ook deze jaren met veel plezier gewerkt en veel geleerd. Zo leerde ik elke keer opnieuw een inschatting te maken wie ik tegenover mij had, wat de achtergronden waren en wat mijn insteek moest zijn om de vraag waarmee de patiënt kwam op te lossen of te beantwoorden. Ik hoorde vele verhalen van jongeren en tegen welke grenzen zij aanliepen. Soms waren het grenzen die verband hielden met hun afkomst of etnische groep, maar soms ook met grenzen die de Nederlandse samenleving stelde aan allochtonen’, aldus Ashna.
Toen haar dochter in 2007 werd geboren besloot Ashna een praktijk dichter bij huis te zoeken, te weten in de omgeving van Amstelveen. Ze vond het wel moeilijk om haar patiëntenpopulatie in Den Haag achter te laten waar ze inmiddels haar plek gevonden had, maar ze wist dat ze nog veel te leren had. Het werd in 2014 een huisartsenpraktijk in Amsterdam-Noord waar ze voor 2-3 dagen als huisarts thans werkt. In deze huisartsenpraktijk heeft zij een divers patiëntenbestand: vijftig procent mediterraan, dertig procent autochtoon en twintig procent Surinaams/Antilliaans. Evenals in Den Haag is de problematiek divers en evenals in Den Haag hebben patiënten veel klachten met een psychosociale achtergrond. Het is haar overtuiging dat zij ook in Amsterdam-Noord als huisarts allochtone patiënten beter kan begrijpen in hun problematiek en waar zij tegenaan lopen dan een autochtone huisarts.
Opleider/docent Geneeskunde Opleiding
Haar werk als huisarts combineert zij sedert 2010 als opleider/docent huisarts-in-opleiding bij de VU in Amsterdam. Als opleider is zij 1 dag in de week werkzaam. Zij ervaart het als een mooie afwisseling van haar werk als huisarts. Voor haar is het belangrijkste dat zij haar actuele kennis op peil kan houden en kan reflecteren op haar eigen functioneren als huisarts in de praktijk. De eerste jaren als opleider/docent op de VU werkte zij in de bachelorfase waarbij zij studenten begeleidde bij practica, bij hun stage in de huisartsenpraktijk en het schrijven van practicumopdrachten en het maken van examenvragen. Met de jaren en de opgedane ervaring is zij doorgeschoven naar de masterfase waar zij coassistenten begeleidt tijdens hun coschap huisartsgeneeskunde, bij de terugkomdagen. Daarnaast neemt zij ook mondelinge artsexamens af aan het eind van hun coschap en geeft zij zo nu en dan een college. Voorts heeft zij ook zitting in de afstudeercommissie. Over het afstuderen vertelt zij: ‘Ik vind niets leuker dan naar de student en zijn/haar familie te kijken en de trots die je dan ziet. Een mijlpaal voor de student die nu een jonge dokter is’. Sinds drie jaar is Ashna ook coördinator van het coschap huisartsgeneeskunde in het buitenland. Hierbij begeleidt zij studenten bij hun stage in een huisartsenpraktijk in het buitenland en onderhoudt zij contacten met huisartsen in het buitenland. Dat varieert van de Caraïben tot Australië. Ook Suriname maakt deel uit van de stages in het buitenland.
Impact van corona
Corona heeft een zeer grote impact op haar werk als huisarts. Huisartsen waren genoodzaakt door te werken en alleen bij koorts en/of hoesten mochten zij niet werken. ‘Het was een rare situatie, alleen maar spoedgevallen en coronaspreekuur waarbij ik met maximale bescherming het spreekuur moest doen en elke dag hopen dat ik het zelf niet had opgelopen of meegenomen naar huis’, aldus Ashna. Zij had te maken patiënten met Corona (helaas ook collega’s) en patiënten die ook als gevolg van corona zijn overleden. Het was zeer ernstig waarmee zij als huisarts werd geconfronteerd: ‘Het grillige verloop van dit ziektebeeld waarbij mensen binnen een paar uur ernstig ziek kunnen zijn, terwijl zij het eerder niet waren. Voor mij als huisarts was het moeilijk te beoordelen en ik voelde mij machteloos omdat ik gewoon niet wist hoe het zich verder zou ontwikkelen. Ook heb ik gezonde jonge mensen gehad die toch ernstig ziek zijn geworden’, aldus Ashna. Zij vertelt dat ze als gevolg van Corona weer terug is in het verleden in de zin van dat ze als huisarts weer een witte jas aantrekt. Bij verdenking van Corona bij een patiënt gaat zij met volledige bescherming het consult in dat wil zeggen schort, mondkap bril en handschoenen. Patiënten die mogelijk het coronavirus hebben worden in een aparte ruimte onderzocht.
Bijzondere ervaringen als huisarts
Een bijzondere ervaring voor haar betrof een geval van euthanasie. Vijf jaar na het overlijden van haar moeder moest zij een euthanasie doen waarbij oude gevoelens rond het overlijden van haar moeder waarbij eveneens euthanasie in het geding was haar parten speelden. Zij realiseerde zich op dat moment dat het niet om haar ging maar om de betreffende patiënt en dat zij haar gevoelens opzij moest zetten. Ze vermande zichzelf en zette door. Toen vervolgens de partner van de patiënt aangaf dat zij haar emoties had opgemerkt en fijn vond dat de euthanasie ook iets met haar deed, was ze door die opmerking geraakt: ‘Ik weet dat het als dokter belangrijk is om je eigen verdriet/emotie een plek te geven zodat je als dokter daar geen last van hebt. Maar er zijn niettemin momenten in ons leven die in een bepaalde situatie toch ineens een emotie raken’, aldus Ashna. Wat ook veel indruk op haar heeft gemaakt in haar werk als huisarts is het vertrouwen dat mensen je geven en die soms op het magische af het idee hebben dat jij de persoon bent die hen kan helpen. Ashna verhaalt dat ze na terugkomst van haar zwangerschapsverlof een patiënt bij haar kwam op het spreekuur: ‘Hij was heel blij dat ik er weer was, want tijdens mijn afwezigheid was alles mis gegaan in zijn leven. Hij had het idee dat dat kwam omdat ik er niet was. Volgens hem kwam nu weer alles goed omdat ik er weer was. Ik ben onder de indruk van het vertrouwen dat mensen je soms geven ondanks dat zij soms ouder zijn dan ik. Het betekent een bevestiging van het feit dat je soms alleen al door te luisteren en door je aanwezigheid mensen kan helpen’, aldus Ashna.
Levenslessen
Op de vraag welke ervaringen in haar rol als huisarts haar hebben gevormd als mens zegt Ashna het volgende hierover: ‘Het kan altijd erger. Ieder mens maakt in zijn of haar leven van alles mee, maar als huisarts ben ik er zeker achter gekomen dat er altijd mensen zijn bij wie het leven nog zwaarder is en wat daarbij het meest indruk op mij heeft gemaakt is de positiviteit die sommige van deze mensen aan de dag leggen ondanks hun problematiek en lijden. Ik besef dat ik andere vrouwen kan helpen doordat ik ook een vrouw ben, als huisarts met een allochtone achtergrond allochtone vrouwen in mijn praktijk goed begrijp over wat zij mij vertellen en met mijn advies soms richting kan geven aan hun toekomst. Ook besef ik dat ik veel vrouwen kan helpen in achtergestelde posities door te luisteren naar hun verhalen en soms door rolmodel te zijn’. Ashna moet dan vaak denken aan haar nani (maternale grootouder) en haar moeder die er allebei altijd op hamerden dat zij moest studeren en haar diploma’s moest halen. Met een diploma kon zij altijd voor zichzelf en haar gezin zorgen was hun devies. Het was in de ogen van haar nani en moeder een toekomst van financiële vrijheid en vrijheid in denken. Tegelijkertijd heeft Ashna ervaren dat niet bij iedereen vrijheid in denken is ontwikkeld. Velen van ons zitten nog vast in oude denkpatronen die in het verleden prima waren maar in de huidige tijd achterhaald zijn: ‘Begrijp mij niet verkeerd, ik zeg hiermee niet dat je jezelf moet verloochenen en moet vergeten waar je vandaan komt. Elke cultuur heeft goede en minder goede kanten. Ik vind dat het van belang is om de goede dingen uit je cultuur mee te nemen en nooit te vergeten wat je roots zijn. Wees trots op jezelf en je afkomst, maar durf ook met een open mind naar anderen en hun cultuur te kijken. Neem de mensen zoals ze zijn en heb respect voor elkaars mening, ook al is die niet altijd de jouwe. Gebruik je ontwikkeling (wat deze ook is) om het beste uit jezelf te halen. Het is een voorrecht om te kunnen zijn wie je wilt zijn. Zoals mijn ouders het verwoorden: Mensen kunnen je alles afnemen, maar niet je kennis en je ontwikkeling. Elke vrouw moet het beste uit zichzelf zien te halen voor haar eigen toekomst!’, vertelt Ashna.
In haar werk als huisarts is voor haar leidend het helpen en onderwijzen van mensen zodat hun leven en met name de kwaliteit van leven er beter wordt. Daarbij is voor haar goede gezondheidszorg een mensenrecht. Vanuit die achtergrond betekent voor Ashna werken als huisarts in achterstandswijk dat zij haar patiënten en met name vrouwen een helpende hand kan toesteken of een duwtje in de rug kan geven.
Ter afsluiting van dit interview werden aan Ashna Bishesar enkele vragen ter karakterisering voorgelegd:
Surinaamse of Nederlandse keuken? Voor de snelle hap is dat de Nederlandse keuken en als het gaat om lekker dineren met gezin geef ik de voorkeur aan de Surinaamse.
Bollywood of Hollywood? In jonge jaren in hoofdzaak Bollywood, maar nu in combinatie met Hollywood.
Film die je nog een keer zou willen zien? The intern, Entouchable en Padmavat
Hindipop of merenque? Merenque als herinnering aan mijn middelbare schooltijd, maar op zijn tijd ook Hindipop met een tienerdochter in huis.
Strandvakantie of stedentrip? Beide. Heerlijk nieuwe omgevingen verkennen, maar ook niets doen en liggen op het strand.
Ideale vakantiebestemming? Combinatie van cultuur en strand, Griekenland/ Griekse eilanden op dit moment. De cultuur komt je tegemoet daar en je kan heerlijk genieten van de middellandse zee.
Naar een feest gaan of wandelen in de natuur? Naar een feest gaan vind ik heerlijk in aanwezigheid van familie en vrienden. Vanwege mijn werk heb ik ook behoefte aan rust in mijn hoofd nodig. Het betekent dus ook wandelen om de dingen los te laten.
Welk boek op nachtkastje? Op dit moment Becoming van Michelle Obama.
Sportschool of yoga? Hahaha, goeie! Geen van beide ondanks dat ik weet dat allebei belangrijk zijn voor mij. Op dit moment wandelen en hardlopen.
- Published in BIBLIOTHEEK, INTERVIEW
Bharata Natyam danseres Chrada Sheoratan: ‘Dans als levensstijl en levensbehoefte’ – Hans Ramsoedh
Chrada Sheoratan (Utrecht 1982) is Bharata Natyam danseres, een van de zeven klassieke dansvormen uit India. Al deze dansvormen zijn gebaseerd op het boek Natyashastra geschreven tussen 200 v.Chr. en 200 n.Chr. Bharata Natyam vindt zijn oorsprong in Zuid-India (Tamil Nadu) maar wordt intussen over heel India en daarbuiten steeds meer beoefend. Deze dans is geïnspireerd op tempelrituelen die door devadasis (tempeldienaressen) werden uitgevoerd. Hierbij gaat het om het uitdrukken van Hindoeïstische religieuze verhalen en devotie. Een belangrijk kenmerk van deze dans is dat de bewegingen worden gekenmerkt door gebogen benenhouding (plié-positie), ritmisch voetenwerk en handgebaren die een verhaal vertellen.
Chrada studeerde in 2008 aan de Vrije Universiteit af als psychologe en is op dit moment werkzaam als Senior Adviseur bij Rijkswaterstaat. Haar passie voor muziek en dans werd bij haar op jonge leeftijd gewekt door haar ouders. Haar moeder wilde als jong meisje graag balletlessen volgen, maar dat mocht echter niet van haar vader. Hij beschouwde dansen door meisjes als ongepast. Desondanks behield haar moeder haar liefde en passie voor muziek en dans. Na haar vestiging in Nederland in de jaren zeventig volgde zij sitar- en zanglessen. Haar vader is een fervente tablaspeler, maar dan in huiselijke kring. Door de actieve boefening van muziek in huiselijke kring, heeft Chrada haar gevoel van ritme en melodie kunnen ontwikkelen.
Op zesjarige begon Chrada met lessen klassieke ballet. Nadat zij van haar moeder een keer een videoband te zien kreeg van de Indiase Bharata Natyam danseres Malavika Sarukkai werd haar interesse gewekt voor Indiase klassieke dans. Vol fascinatie bekeek zij deze videoband keer op keer totdat deze versleten was. De beheersing van lichaamsbeweging en muzikaliteit van deze danseres is wat Chrada het meest aansprak. Haar moeder herkende haar interesse voor Bharata Natyam en op negenjarige leeftijd maakte Chrada vervolgens de overstap van klassieke ballet naar Bharata Natyam bij de dansschool Kalasurabhi in Amsterdam. Negen jaar (2001) later rondde zij haar dansexamen cum laude af.
Chrada’s ouders hebben haar dansambities altijd heel serieus genomen en hun uiterste best gedaan om haar te steunen met alle middelen die tot hun beschikking stonden. Zij reden haar overal naar toe, bekostigden haar dansbenodigdheden en betaalden haar peperdure danslessen, reiskosten, et cetera.
Dansschool Natya Sudha
Nadat haar danslerares in 2003 naar India vertrok nam zij de leiding van de dansschool over. Zij richtte dansschool Natya Sudha op in De Meern (Utrecht). Natya Sudha betekent letterlijk ‘Zuivere Dans’ (Natya = dans en Sudha = zuiver ). Chrada was toen negentienjaar en had amper ervaring op didactische vlak. Na een jaar lesgegeven te hebben ontstond bij haar de drang om zich verder te scholen in Bharata Natyam. Ze bezocht diverse dansscholen in Chennai in India (Chennai heette voorheen Madras). Vanuit een gerenommeerde dansinstituut in deze stad kreeg zij een persoonlijk coach toegewezen en kon zij zich verder specialiseren in Bharata Natyam.
Haar nieuwsgierigheid, verdiepingsdrang en zoektocht naar nieuwe wegen brachten haar vervolgens dichter bij huis, namelijk in Engeland waar de Bharata Natyam dans zich in een uiterst competitieve omgeving bevindt. Haar zoektocht in Engeland leidde in 2007 tot succesvolle samenwerking met ’s wereld grootste dansorganisatie, de Imperial Society of Teacher of Dancing (ISTD). Bij deze instelling behaalde zij ook haar diploma dansdidactiek.
Haar dansschool werkt met een syllabus gebaseerd op de ervaring en vakbekwaamheid van gerenommeerde Indiase docenten en dansers. Elke module binnen de syllabus wordt afgesloten met een internationaal erkend examen. De examens worden afgenomen door een onafhankelijke examinator afgevaardigd van de eerdergenoemde ISTD uit Londen. Zowel de kwaliteit van het onderwijs als de vorderingen van de student worden hiermee op onafhankelijke wijze beoordeeld. Studenten krijgen na een positief resultaat daarmee dan ook een internationaal erkend certificaat.
Naast in De Meern verzorgt Chrada met haar dansschool sinds 2014 Bharata Natyam danslessen in Amstelveen en sinds 2018 ook in Den Haag. Door de jaren heen is het lesaanbod uitgebreid met Zuid-Indiase (Karnatik) zanglessen en Bhajanlessen (devotieliederen) voor ouderen. Om verschillende kunstvormen aan te bieden heeft Chrada verschillende docenten aangetrokken.
In november 2018 introduceerde Chrada voorts een nieuw concept namelijk Natya Work-out. Dit is een ontspannen en energieke vorm van dansen op diverse Indiase muziekstijlen waarbij de bewegingen zodanig worden uitgevoerd zodat de danseressen calorieën verbanden én veel plezier beleven aan dansen. Tot slot is het vermeldenswaard dat dansschool Natya Sudha in maart 2020 ook Kathak-danslessen (Noord-Indiase dans) in haar pakket heeft opgenomen.
Natya Sudha heeft op dit moment meer dan honderd cursisten qua leeftijd variërend van vijf tot vijftig jaar. Er zijn twee verschillende groepen te onderscheiden, namelijk recreatieve en opleidingsgroepen. Sinds 2007 biedt Natya Sudha een opleiding aan voor getalenteerde studenten die zich vervolgens kunnen ontwikkelen tot professionele dansers. Er wordt een leeromgeving gecreëerd waarin kennis in een brede artistieke context wordt aangeboden en waarin praktijk en theorie samen gaan. Naast de theorie- en praktijklessen in Bharata Natyam, worden de studenten ook onderricht in Zuid-Indiase zang en thalam (ritme lessen).
In totaal hebben tot nu toe twintig studenten hun opleidingstraject afgerond en een officieel danscertificaat ontvangen waarbij het examen is afgenomen door de Examination Board van ISTD in Engeland.
Of Corona impact heeft op haar danslessen? Het betekende volgens Chrada een noodgedwongen aanpassing. Lessen zijn online opgestart en dansmateriaal aangepast, een proces van vallen en opstaan, proberen en evalueren. Ook jaarplanningen en verwachtingen zijn aangepast. De snelheid waarmee er les wordt gegeven is afgenomen. Tweedimensionaal leren (vanaf een scherm of video) is veel moeilijker dan van mens op mens in een dansstudio.
Chennai: the place to be
Voor een Bharata Natyam danseres is Chennai the place to be en dat vooral tijdens het dansseizoen in december (Margazhi-seizoen). Tijdens deze periode kun je op elk moment en op elke locatie een dansvoorstelling bezoeken. Chrada vertelt over haar eerste aankomst in Chennai op 26 december 2004: ‘Dat is een datum die ik nooit zal vergeten. Op die dag werd een groot gedeelte van Azië getroffen door een Tsunami. Mijn moeder vergezelde mij toen. Wij werden geconfronteerd met een cultuurshock. Mijn dansdocenten zeiden: ‘You will experience a cultural shock, but you will always come back because of your love for dance’. Zij kregen ook gelijk. Chrada kan niet exact aangeven hoe vaak zij naar India is afgereisd voor danstrainingen. Elk vrije moment dat zij had besteedde zij aan haar zogeheten ‘dansvakanties’ in Chennai. Haar dansreizen naar Engeland waren makkelijker in te plannen. Het waren vaak kortdurende verblijven, de reiskosten waren daarnaast minder hoog, maar daarentegen zijn de leskosten wel conform Europese maatstaven.
Hoogtepunten in danscarrière
Chrada noemt twee dansoptredens die zij als een hoogtepunt beschouwt in haar danscarrière. In maart 2019 kreeg zij een uitnodiging voor een optreden in Kolkata (voorheen Calcutta geheten). Van het publiek en de pers kreeg zij positieve reacties op haar voorstelling. Er was bij de aanwezigen veel belangstelling voor de Hindostaanse diasporageschiedenis, maar ook verbazing dat een nakomeling van Hindostaanse contractarbeiders deze eeuwenoude Indiase kunstvorm buiten India beoefende. Bijzonder vond zij ook het bezoek aan het Sarnami Ghat in Kolkata, het Surinaams herinneringsmonument ter nagedachtenis van de Brits-Indische contractarbeiders die tussen 1873 en 1916 vanuit Calcutta naar Suriname vertrokken voor arbeid op de plantages. Op de plek waar het Sarnami Ghat staat vertrokken de Brits-Indische contractarbeiders toen naar Suriname.
Als tweede hoogtepunt noemt Chrada het optreden op 20 januari 2020 in Tivoli Vredenburg in Utrecht tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van In Vrijheid Verbonden in aanwezigheid van HKH Prinses Beatrix. Het voelde voor Chrada heel speciaal dat zij in haar geboortestad haar danskunst aan prinses Beatrix mocht tonen. Na haar optreden had Chrada een gesprek met prinses Beatrix die haar bemoedigend toesprak.
Dans als levensstijl en levensbehoefte
Door dans heeft Chrada veel levenservaring opgedaan: ‘Door het lesgeven in dans word je je bewust van hetgeen je doet en zegt versus hetgeen je niet doet of zegt. Daarbij houd je rekening met de positie die je inneemt, de richting die je kiest, de snelheid waarmee je praat, de hoogte van je stem, wie je aankijkt of juist niet, de woorden die je daarbij kiest. Dit zijn aspecten die ook invloed hebben op de manier waarop ik me beweeg in deze samenleving’ aldus Chrada.
Zij is zich bewust van de fysieke beperkingen die samenhangen met dans. Het betekent dat vanwege de fysieke inspanning het voor haar haast niet meer mogelijk zal over tien jaar nog dansvoorstellingen te geven. Het betekent echter niet het einde van haar carrière als danslerares.
Door haar huidige full time betrekking bij Rijkswaterstaat ervaart zij ook allerlei beperkingen. Het betekent dat de weinige vrije tijd die zij heeft wordt besteed aan dans. ‘Het is zwaar en vermoeiend, maar geen onmogelijke opgave als je dans ziet als roeping’, aldus Chrada. Dans heeft haar verrijkt en is voor haar een levensstijl geworden: ‘je houdt je lichaam flexibel, blijft gezond, verbetert je balans en verhoogt je energieniveau. Al met al is dans voor Chrada niet alleen een gevoel en een roeping, maar ook een diepe heilige kunstuiting als levensbehoefte
Tot slot legde ik Chrada de volgende keuze voor ter karakterisering:
Vegetarisch of niet-vegetarisch? Vegetarisch met als favoriet gerecht Chilli Paneer. Daarvoor mag je me midden in de nacht wakker maken.
Mooiste Bollywoodfilm? Devdas uit 2002. Een van de duurste Bollywoodfilms met in de hoofdrol Shah Rukh Khan.
Film die je nog een keer zou willen zien? Toen ik jong was heb ik een dansfilm gezien maar nooit de titel hiervan onthouden. Ik zou deze film graag nog een keer terug willen zien.
Hindipop of merenque? Ik hou eigenlijk van allerlei muziekgenres, van Indiaas klassieke muziek tot Latijns-Amerikaanse muziek.
Strandvakantie of stedentrip? Stedentrip. Op mijn lijstje staat nu Dubai als een niet-gerelateerde danstrip.
Ideale vakantiebestemming? Een dansvakantie in Chennai
Naar een feest gaan of wandelen in de natuur? Beide, ook afhankelijk van het gezelschap
Welk boek op nachtkastje? Ik lees bijna elke avond een of ander fictieve roman op mijn Ipad, puur voor ontspanning
Sportschool of yoga? Beide. Yoga voor flexibiliteit, Body Awareness en Balans. Sportschool voor spierkracht en conditie
Chrada Sheoratan is te volgen via haar website www.natyasudha.com.
- Published in BIBLIOTHEEK, INTERVIEW
Martin Sitalsing politiechef Midden-Nederland: ‘Goed in verbinding blijven met alle lagen van de samenleving’ – Hans Ramsoedh / Radjin Thakoerdin
Sinds 1 oktober 2019 is Martin Sitalsing politiechef van de eenheid Midden-Nederland. Deze regionale eenheid bestaat uit vijf districten: Gooi en Vechtstreek (Hilversum en omgeving), Flevoland (Almere, Lelystad), Oost Utrecht (Amersfoort, Veenendaal, Zeist en omgeving), Utrecht Stad (D) en West Utrecht (Stichtse Vecht, Nieuwegein / Vianen / Houten en omgeving). Vanwege het corona-virus vond dit interview niet persoonlijk plaats, maar telefonisch. Martin Sitalsing (neef van de bekende columniste Sheila Sitalsing van de Volkskrant en Buitenhof) is geboren te Paramaribo op 11 januari 1962. Hij groeide op aan de Mahonielaan in Paramaribo en bezocht daar de Julianaschool. Zijn vader was werkzaam bij het Planbureau en zijn moeder leerkracht op een lagere school. Toen zijn oudste broer voor verdere studie in 1970 naar Nederland vertrok, besloot het gezin Sitalsing met hem mee te gaan. Vader Sitalsing ging aan de slag als gemeenteambtenaar in Zaandam. Vanwege de politieke ontwikkelingen in de jaren zeventig (de perikelen rond de onafhankelijkheid) zag het gezin echter af van een retourmigratie naar Suriname na afronding van de studie van de oudste zoon. Martin bracht zijn jeugd door in Zaandam. Van zijn ouders kreeg hij het devies: ‘goed meedoen, goed aansluiten’. Tijdens de strenge winter van 1970 besloot hij: ‘ik zorg dat ik kan schaatsen en goed ook’. Na het atheneum ging hij economie studeren in Amsterdam, een studie die hij combineerde met een baan als assistent-accountant op een accountantskantoor.
Ik heb altijd een politiehart gehad
Zijn hart voor het politievak kwam omdat hij sportvrienden had die al bij de politie zaten. Zijn ouders waren erop tegen dat hij politieman zou worden. Geneeskunde, rechten en economie waren studies met toekomstperspectief, hielden zij hem voor. Het bracht hem aan het twijfelen want zoals hij zei: ‘Aan wiens verwachtingen moet ik eigenlijk voldoen?’Hij besloot zijn eigen pad uit te stippelen en daarmee de regie in eigen hand te houden. Nadat hij zijn economiestudie had afgerond ging Sitalsing in 1985 in Amsterdam alsnog als agent werken bij de politie. Enkele jaren later begon hij de opleiding bij de Nederlandse Politieacademie die hij in 1988 afrondde waarna hij als inspecteur in Amsterdam terugkwam. Binnen de Amsterdamse politie was hij onder andere projectleider grootschalig optreden en waarnemend teamleider openbare orde. Rond 1996 werd hij teamchef Vreemdelingenpolitie en vanaf 1998 wijkteamchef van De Pijp. In de jaren 1995-1999 studeerde hij naast zijn politiebaan bestuurskunde aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Op 1 september 2000 stapte hij over naar de politieregio Groningen waar hij districtschef werd van de regio Groningen en Haren. In opdracht van het Nederlandse Ministerie van Binnenlandse Zaken werkte hij in 2004 enkele maanden in Suriname bij het Surinaamse politiekorps. Tijdens deze tijdelijke stationering maakte hij van de gelegenheid gebruik om onderzoek te doen naar de legitimiteit van de politie in de Surinaamse samenleving in het kader van zijn studie bestuurskunde. Na Groningen was hij van 2005 tot 2009 plaatsvervangend politiechef van de politieregio Friesland en vervolgens van 2009-2012 politiechef van de politieregio Twente. Daarmee was hij in Nederland de eerste ‘allochtone’ politiechef, zoals de media toen schreven. Sitalsing heeft zelf heel veel moeite met deze aanduiding. Het impliceert in zijn optiek dat het feitelijk niet normaal wordt gevonden dat iemand van kleur op die positie is terechtgekomen. Het zegt blijkbaar ook iets over de gevoeligheid in de Nederlandse samenleving, dat het bijzonder is dat een dergelijke functie door iemand met een kleur wordt bekleed, terwijl hij sinds zijn geboorte de Nederlandse nationaliteit heeft en al vanaf 1970 in Nederland woonachtig is, aldus Sitalsing.
Teleurstelling
In 2012 volgde een reorganisatie van het politiekorps. De dan zesentwintig politiekorpsen gingen op in één, het Nationale Politiekorps, verdeeld in tien regionale eenheden met een eigen politiechef. Sitalsing kreeg te horen dat hij niet in aanmerking kwam voor een topfunctie bij de nieuwe Nationale Politie; hij zou niet in het profiel passen. Volgens hem had de korpsleiding echter geen behoefte aan mensen die buiten de lijntjes kleurden of out of the box dachten. Zijn bedenkingen om alles op nationaal niveau te organiseren stak hij niet onder stoelen of banken. Daarnaast was hij het ook niet op alle punten eens met de reorganisatie. Hoewel hij in een andere functie dan politiechef binnen het politiekorps kon blijven had hij daar weinig zin in. Hij zou in zijn optiek een positie gaan bekleden waarbij hij te weinig invloed zou hebben op het beleid. Zijn teleurstelling was dan ook heel groot. Het was een periode waarin CDA en VVD een minderheidsregering vormden met gedoogsteun van de PVV. Voor dit kabinet had diversiteit geen prioriteit. Teleurgesteld vertrok hij in 2012 na zevenentwintig jaar bij de politie. Na zijn vertrek haalde hij in interviews scherp uit naar de politie; de organisatie was een puinhoop, hij hekelde het gebrek aan aandacht voor diversiteit en de politie was te veel naar binnen gericht. Sitalsing kwam hij terecht in de jeugdzorg. In januari 2012 werd hij directeur-bestuurder van het Bureau Jeugdzorg in Groningen. In maart 2016 maakt hij de overstap naar ggz-instelling Lentis en het forensisch psychiatrisch centrum (Mesdagkliniek) in Groningen waar hij bestuursvoorzitter werd.
Verrijkt terug bij de politie
Zeven jaar later (oktober 2019) kreeg hij alsnog de baan die hij in 2012 misliep. Hij werd politiechef van de eenheid Midden-Nederland. Hij vertelt dat hij zijn terugkeer te danken heeft aan Erik Akerboom, de korpschef van de Nationale Politie en Liesbeth Huyzer, lid van de korpsleiding. Zij hebben hem persoonlijk gevraagd om terug te komen. Onder beiden veranderde de cultuur binnen het politiekorps: ruimte voor de verschillende regio’s en meer aandacht voor diversiteit. De jaren in de gezondheidszorg zijn heel waardevol geweest voor hem. Hij kwam verrijkt en met veel kennis van andere organisaties terug bij de politie. Hij hoopt met de ervaring die hij buiten de politie heeft opgedaan bij te dragen aan de verdere ontwikkeling van de politie. Zo heeft Sitalsing binnen de GGZ geleerd niet eendimensionaal naar problemen te kijken maar vanuit meerdere perspectieven. Netwerken en samenwerken zijn volgens hem de enige manier om Nederland veiliger te maken. Veiligheid en zorg liggen bovendien heel dicht bij elkaar. Door vroegtijdig in te grijpen en goede zorg te verlenen kun je veel criminaliteit voorkomen, aldus Sitalsing.
Verbinding
Tijdens het interview noemt hij diverse keren het woord verbinding. Het politiewerk draait om in verbinding staan met de samenleving en samen de criminaliteit aanpakken. De politie is er om de samenleving te dienen en het betekent dat zij afhankelijk is van dezelfde samenleving. Goed in verbinding staan met alle lagen van de samenleving is een ‘must’ voor het korps. Het is daarbij ook belangrijk dat de politie een afspiegeling is van de samenleving. Diversiteit in het witte bolwerk van de politieleiding vindt Sitalsing belangrijk, maar bij hem draait alles om de verbinding. Anders krijg je Amerikaanse toestanden waarbij bepaalde groepen in de Amerikaanse samenleving (Afro-Amerikanen) de politie beschouwen als ‘the enemy’. Die kant moeten we niet op, aldus Sitalsing. Al jaren wordt er door allochtone agenten geklaagd over discriminatie binnen het politiekorps. Dit heeft niet alleen zijn speciale belangstelling, maar ook van de huidige korpsleiding. In de optiek van Sitalsing staat de politie in de frontlinie van de samenleving en heeft daarbij een voorbeeldfunctie. De politie hoort van iedereen te zijn en moet altijd uitstralen dat ze objectief is. Daarbij treden we op als mensen de wet overtreden, maar zonder aanzien des persoons, aldus Sitalsing. In dat verband wordt er actief op de ROC’s, universiteiten en HBO’s onder migranten geworven voor de politie. Zijn benoeming als politiechef ziet hij ook als een signaal van de nationale korpsleiding om serieus invulling te geven aan diversiteit. Op de vraag welke Surinaamse eigenschappen een extra dimensie toevoegen aan of een meerwaarde betekenen in zijn functie als politiechef zegt Sitalsing: ‘goed aanpassingsvermogen bij veranderende omstandigheden, groot relativeringsvermogen, niet primair denken in problemen maar in oplossingen en een ongeremde ambitie’.
Ambities
Zijn ambities als huidige politiechef? ‘Veiligheid voor iedereen, de politie is er voor de samenleving, in verbinding blijven staan met de samenleving, de samenleving moet op de politie kunnen vertrouwen en kwetsbare jongeren perspectief bieden’. Daarbij zijn voor hem leidend de kernbegrippen: naleving van artikel 1 van de grondwet, integriteit, moed in het politiewerk en betrouwbaarheid.
Tot slot legden we Sitalsing ter karakterisering de volgende keuzes voor:
Roti/nasi of stamppot?Roti/nasi
Bollywood of Hollywood? Beide
Kaseko of klassiek? Kaseko
Strandvakantie of stedentrip? Stedentrip (New York en Barcelona)
Ideale vakantiebestemming? Naar zijn vakantiehuisje in Frankrijk
Naar een feest gaan of wandelen in de natuur? Naar een feest
Welk boek op nachtkastje? Laat je niet gijzelen van de Amerikaanse klinische en organisatiepsycholoog George Kohlrieser. Dit boek handelt over leiderschap, verbinding, dialoog en werkelijke verandering. Mensen zijn bang voor verandering, ze zijn bang voor de pijn van verandering.
Joggen of schaatsen? Schaatsen met vrienden in de omgeving van Zaandam
- Published in BIBLIOTHEEK, INTERVIEW
Evert Schneider over het Sanskriet, de dichter Kálidása en zijn boek “Een wolk wordt woord” – K. Adhin
“Het lezen van Sanskriet literatuur vraagt om aandacht en toewijding, maar het is boeiend en geeft veel genot. Het is een prachtige, rijke taal die veel mogelijkheden biedt, veel meer dan het Grieks en Latijn. En Kálidása is de grootste dichter en schrijver van de Sanskriet literatuur. In Engeland zegt men dat Kálidása de Shakespeare is van India, maar ik denk dat je net zo goed kunt zeggen dat Shakespeare de Kálidása van Engeland is. In Nederland is hij echter vrijwel onbekend.” Aldus Evert Schneider die in juli 2019 een Nederlandse vertaling uitbracht van Kálidása’s bekendste gedicht Meghadúta (“De Wolkenboodschapper”). Zijn boek Een wolk wordt woord bevat niet alleen een vertaling van de verzen, maar ook een uitgebreide toelichting.
Evert Schneider (1942) werkte in de mediawereld, onder meer als directeur van de TROS, en was daarnaast een verdienstelijk tennisser die o.a. Davis Cupwedstrijden speelde. Het was zijn tenniscarrière die hem meerdere malen in India bracht. Op de middelbare school had Schneider al interesse voor het Sanskriet, maar het waren zijn bezoeken aan India die hem er uiteindelijk toe brachten in 1990 het Sanskriet te gaan leren. “Bij het India Instituut in Amsterdam had ik de gelegenheid de taal in een jaar te leren. Ik heb het daarna voortdurend bijgehouden. In 1998 begon ik stukken van Kálidása met horten en stoten te vertalen. Met de vertaling van Meghadúta en het schrijven van de toelichting ben ik ongeveer vijf en een half jaar bezig geweest. Het was een geweldige ervaring, een boeiende ontdekkingsreis. Bij het uitzoeken kwam ik zulke interessante informatie tegen die ik wel allemaal zou willen verwerken, maar uiteindelijk ging het om het gedicht.”
Sanskriet: verrijking, geen bedreiging
Schneider constateert dat er in Nederland weinig belangstelling is voor het Sanskriet, terwijl dit de oudste, beeldende en cultuurdragende taal is die ook in de hedendaagse Nederlandse taal goed herkenbare sporen heeft achtergelaten. “Er zijn veel Nederlandse woorden die direct uit het Sanskriet voortkomen. Veranda, bijvoorbeeld, is in het Sanskriet een omheining waarbinnen olifanten worden gehouden. Paradijs komt van par desh (land aan de andere kant); suiker van sharkara. Kalender is een samenvoeging van kala (tijd) en Indra (Heer van de Tijd). Het voorvoegsel trans is afgeleid van de stam tr (oversteken; gaan naar). Zo kan ik nog even doorgaan.” Hij denkt dat de desinteresse deels te maken heeft met een zekere tegenzin het Sanskriet te erkennen als een volmaakte taal die van ver voor de westerse beschaving dateert. Pas in de 18e eeuw maakte het westen kennis met het Sanskriet. “Ik beschrijf ook in mijn boek wat voor een totale schok het voor de Engelsen was te moeten ontdekken dat de Indiërs, op wie zij neerkeken, een taal hadden veel ouder en rijker dan die van hen. Zij zagen dat als bedreigend en waren dan ook niet degenen die het Sanskriet verdere bekendheid in het westen gaven. De Fransen waren de eersten die een leerstoel Sanskriet instelden aan de Sorbonne. Maar het waren vooral Duitsers die veel interesse toonden en de eerste leerstoel Sanskriet in Oxford werd ook door een Duitser bekleed. Grootheden als Goethe, Schubert, Schopenhauer waren helemaal verrukt door de rijkdom van de taal. Enkele eeuwen daarvoor hadden Portugese Jezuïtische priesters getracht het Sanskriet te ontsluiten voor het westen, maar het Vaticaan riep daaraan onmiddellijk een halt toe. De Nederlanders die na de Portugezen in India kwamen, hadden geen belangstelling voor de taal. Ze wilden alleen geld verdienen.”
In Nederland verscheen in 1792 een uit het Duits vertaalde Nederlandstalige versie van een van Kálidása’s toneelstukken, Abhijñānaśākuntalam (“De herkenning van Shakuntala”). In 1954 vervaardigde de Amsterdamse hoogleraar Sanskriet J.R.A. Lohman een Nederlandse vertaling van de Meghadúta, maar deze is vrijwel onleesbaar vanwege het ouderwetse taalgebruik. Schneider hoopt met zijn moderne vertaling van Kálidása’s bekendste gedicht ook in het algemeen belangstelling te wekken voor het Sanskriet.
Kálidása’s Meghadúta: een prachtige reisgids
Dat Kálidása de grootste klassieke schrijver is van de Sanskriet literatuur, staat buiten kijf. Maar over de persoon van de dichter is weinig bekend. Zo kan zelfs niet met zekerheid worden vastgesteld in welke periode hij heeft geleefd. In India gaat men uit van de eerste eeuw v. Chr., maar in het westen vinden kenners de vijfde eeuw (n.Chr.) geloofwaardiger. Schneider deelt deze laatste opvatting, maar erkent dat de werken van Kálidása voor geen van beide opvattingen overtuigend bewijs bieden. Zo blijft Kálidása (toegewijde aan godin Káli) van wie ook de echte naam niet bekend is, een mysterie en doen vele verhalen de ronde. In zijn werken toont Kálidása zich zeer kundig op diverse terreinen: kunsten, (natuur)wetenschappen, filosofie, psychologie. De hoofdfiguren in zijn werken zijn zowel goden, halfgoden als gewone mensen. Het hoofdthema liefde wordt in allerlei varianten belicht. Kálidása heeft een scherp oog voor vrouwen, niet alleen vrouwen van stand, maar ook dorps- en bosvrouwen. Hij is ook gefascineerd door de schoonheid van de natuur. Naast flora en fauna, is hij lyrisch over bergen, oceanen, rivieren, bliksem, regen, wind, wolken. Deze worden ook als levende wezens opgevoerd met gevoelens van verlangen en liefde.
Volgens Schneider wijkt Kálidása in de Meghadúta af van de literaire traditie van zijn tijd. “De conventie in de tijd van Kálidása schrijft voor dat er een happy ending is en Kálidása voldoet hier doorgaans aan. De Meghadúta handelt over een treurende halfgod (yaksha) die verbannen is uit de stad Alaká in het Himálaya gebergte naar de Ráma berg in midden-India. Deze yaksha vraagt aan een wolk die zich aan het begin van het regenseizoen manifesteert, om een boodschap aan zijn geliefde vrouw over te brengen. Daarbij geeft hij de wolk aanwijzingen welke route te volgen. Echter, het is niet duidelijk of de wolk de reis daadwerkelijk maakt en of de boodschap van liefde en verlangen zijn vrouw bereikt.” Schneider meent dat met deze thematiek van onvervulbare liefde en verlangen Kálidása is afgeweken van de traditie en het indertijd aan zijn toehoorders liet hier verder over te discussiëren.
Meghadúta bestaat uit 111 verzen en is opgesplitst in twee delen: eerst een beschrijving van de route naar de stad Alaká, en vervolgens een beschrijving van de stad en de toestand waarin de vrouw van de yaksha volgens hem verkeert vanwege het gemis van haar geliefde echtgenoot. Van het tweede deel heeft Schneider niet alle verzen vertaald. Hij vond met name het eerste deel zeer boeiend door de enorme dynamiek die erin besloten ligt. In 2011 kwam het idee bij hem op om de reis zelf te maken, van het huidige Ramtek in midden-India naar de berg Kailása in Tibet. Over land zo een 3100 kilometer. “Ik heb dit samen met een vriend in drie etappes gedaan in 2013, 2014 en 2016. De weg bracht ons naar plaatsen waar de lokale bewoners ons in opperste verbazing vroegen wat we er in hemelsnaam kwamen doen. Ze zien daar nooit westerlingen. Natuurlijk is de situatie nu anders dan in de tijd van Kálidása, maar bepaalde tempels zijn er nog zoals de tempel van Káli in Ujjain. Volgens verhalen zou Kálidása daar zijn wijsheid hebben verkregen toen hij zich aan de voeten van Káli wierp. Uit zijn beeldende beschrijving van Ujjain kan wel worden afgeleid dat hij deze stad heel goed moeten hebben gekend. We kwamen ook bij de Adivási, de bosvrouwen die Kálidása noemt. Hij heeft niet elke plek op de route beschreven. Er is, bijvoorbeeld, geen enkele verwijzing naar de stad Sanchi, in die tijd een bloeiend centrum van het boeddhisme. Volgens sommige bronnen zou Kálidása, als een echte Brahmána, een hekel hebben gehad aan boeddhisten.” In 2016 braken Schneider en zijn vriend hun reis voortijdig af vanwege een ongeval. Het laatste deel vanaf Haridwar heeft hij alsnog in 2019 met zijn vrouw gedaan. Ze kwamen tot nabij de Niti pas in het Himálaya gebergte. De laatste 400 kilometer naar de Kailása berg zijn niet toegankelijk vanwege het grensgeschil tussen India en China, maar ook de hoogte maakt het tot een gevaarlijk traject. In het boek heeft Schneider op een oude kaart de route van de wolk aangegeven.
Liefde, verlangen, toewijding en inspiratie
Schneider legt uit dat door de rijke en compacte structuur van het Sanskriet er in het Nederlands veel meer woorden nodig zijn voor een getrouwe weergave van de tekst. Twee regels in het Sanskriet worden er al gauw vier in het Nederlands. “Het woord Meghadúta geeft aan dat wolk en boodschapper een en dezelfde zijn. Met “Wolkenboodschapper” heb ik geprobeerd hier zo dicht mogelijk bij te blijven. In een woord ligt soms ook meer besloten dan je op het eerste gezicht zou denken. Je ziet, bijvoorbeeld, dat Kálidása voor de lotus verschillende woorden gebruikt. In andere vertalingen is daar niet bij stilgestaan. Maar ik dacht: dat doet hij niet zomaar. Bij het uitzoeken blijkt dan dat het om verschillende kleuren lotus gaat. Je hebt de witte lotus (kumuda), de rose (kamala), de blauwe (utpala). Niet alle kleuren komen overal voor.”
Dit wordt beaamd door een goede vriendin van Schneider, bioloog Hanneke Meinders-Groeneveld. De tekeningen in het boek van de door Kálidása genoemde planten en dieren zijn van haar hand. “De lotus kennen wij hier niet, behalve in de hortus botanicus. Maar dat er zoveel soorten lotussen bestonden, wist ik niet. Voor mij was dit ook een ontzettend leuke ontdekkingstocht. Ik ben voor dit project niet speciaal naar India geweest. Het was de bedoeling dat mijn man en ik een deel van de route samen met Evert zouden doen, maar het is er niet van gekomen. Het zoeken naar geschikte plaatjes van de planten en dieren was op zich al een heel avontuur. Ik heb de tekeningen natuurlijk niet uit het hoofd gedaan. Ik heb mij toegelegd op botanisch tekenen en daar moet je wat je ziet, elk bladnerfje, zo treffend mogelijk weergeven. Soms waren Evert en ik heel lang bezig om tot in detail uit te zoeken welke plant of vogel Kálidása bedoelt. Vooral de zwaan heeft ons lang beziggehouden. We hebben heel veel oude boeken van ontdekkingsreizigers doorgespit om uit te vinden welke vogel werd bedoeld.” Kálidása noemt de hamsa (gans), maar hij spreekt ook over rajahamsa, dat letterlijk “koningsgans” betekent. Onduidelijk was echter of zo een vogel wel bestond. Van het bestaan van wilde witte zwanen waren Schneider en Meinders op de hoogte, maar vlogen die inderdaad zo hoog in het Himálaya gebied? Na flink wat research konden ze er zeker van zijn dat Kálidása met rajahamsa inderdaad de wilde witte zwaan bedoelt.
Schneider is niet alleen onder de indruk van Kálidása’s observaties van mens en natuur die hij zo liefdevol, inzichtelijk en herkenbaar beschrijft, maar ook van zijn weerkundige kennis. In Meghadúta is de hoofdrolspeler een yaksha, maar het gaat vooral om een vermenselijkte wolk die hij vraagt de reis naar stad Alaká in het Himálaya-gebied te ondernemen. Om de wolk te paaien vertelt hij welke fantastische ervaringen hem op zijn weg te wachten staan, waaronder een sensueel spel met de rivieren. Van de rivier Vetrávatí “met haar golvende rimpelingen als fronsende wenkbrauwen in een gelaat” zal de wolk het zoete water drinken, terwijl hij “charmant zijn donder laat horen langs de oevers van de rivier” (vers 24). En in vers 40 zal de wolk moeite hebben zijn reis voort te zetten “na de [Gambhirá] rivier ontdaan te hebben van haar blauwe water-gewaad, dat van haar heupen, die haar oevers vormen, is afgegleden en dat zij omhoog lijkt te houden met haar hand, geholpen door rietstengels.”
Ook weersaspecten worden op meesterlijke wijze beschreven. De dienaren van Shiva kijken vol eerbied op naar de wolk als waterdrager aangezien hij even donker is als hun Heer (vers 33). En, wanneer de wolk zijn eerste regendruppels laat vallen, verzacht hij daarmee de pijn van de voeten van danseressen. Met zijn bliksemschichten “die schitteren als goud op zwarte toetssteen”, zal hij de juiste weg tonen aan vrouwen die ’s nachts buiten zijn op weg naar hun minnaar. Maar hij moet geen donderend lawaai maken wanneer hij regen schenkt om de vrouwen niet te doen schrikken (verzen 35 en 36). Regen en bliksem worden in vers 37 beschreven als het langdurig liefdesspel van de wolk met zijn bruid, het hemelse weerlicht.
Om het gedicht goed te kunnen vatten, heeft Schneider zich ook verdiept in het fenomeen wolken. “Tot mijn verrassing stuitte ik op zeer interessante beschouwingen van de Londense apotheker Luke Howard (1772-1864), die ik heb beschreven in het boek. Deze Howard werd geroemd door dichters als Goethe en Shelley, die zich ook al bewonderend over Meghadúta hadden uitgelaten.” In zijn boek noemt Schneider ook Nederlandse dichters als Willem Bilderdijk (1756-1831) en Martinus Nijhoff (1894-1953) die zich hebben laten inspireren door Kálidása’s wolk. Bilderdijk komt de eer toe als eerste één vers uit de Meghadúta in het Nederlands te hebben vertaald. Het gaat om vers 5 waarin Kálidása op treffende wijze verantwoording aflegt voor zijn vermenselijking van de wolk: de natuur leert, dat zij, die door liefde gekweld worden, moeilijk onderscheid kunnen maken tussen fictie en werkelijkheid. (Bilderdijk: “Ach, blaakrend van verlangst, en in zichzelf verloren, verwart zich ’t mijmrend hart het Niet Zijn en ’t Bestaan.”)
Schneider is gefascineerd door de thematiek van liefde en verlangen die in de dagen van Kálidása al tientallen eeuwen oud was: de liefde als het alomvattende principe van het kosmisch verlangen, dat de eerstgeborene uit de chaos is en de katalysator van de totstandkoming van de schepping. Dit is prachtig verwoord in een hymne uit de Rig Veda, het oudste Sanskriet geschrift. De auteur sluit zijn bespreking van de Meghadúta dan ook af met deze Hymne van de Schepping, waarvan het vierde vers als volgt luidt:
“In het begin ontstond daarnaast het Verlangen.
Dat was het eerste zaadje van de geest.
En nadat de wijzen diep nagedacht hadden,
wisten zij vanuit het diepste van hun hart,
dat het bestaande verbonden was met het niet-bestaande.”
Headerfoto: Mozaïek van de yaksha, de wolk en de stad Alaká, in de Kálidása-gedenkruimte te Ramtek
“Een wolk wordt woord” – Kálidása’s Meghadúta, De Wolkenboodschapper, vertaald uit het Sanskriet in modern Nederlands.
Vertaling en toelichting Evert S. Schneider; flora, fauna, tekeningen Hanneke Meinders-Groeneveld
Uitgave CATAKA-uitgevers, distributie Primavera Pers, Leiden, verkrijgbaar bij de boekhandel en via Bol.com; euro 29,50. ISBN 978-90-9031712-0
- Published in BIBLIOTHEEK, INTERVIEW
Interview met Venu Rajamony, Ambassadeur van India – C. Choenni
India is het land van de toekomst, ga er heen!
De huidige Indiase ambassadeur in Nederland, Venu Rajamony, deed deze oproep aan de Hindostaanse gemeenschap naar aanleiding van een gesprek dat wij onlangs hadden op de Indiase ambassade. Rajamony is een goedlachse, bebaarde man, die sinds 2017 in Nederland is gestationeerd. Hij werd geboren in de Zuid-Indiase staat Kerala en is al meer dan 33 jaar diplomaat. Hij is opgeleid als journalist en is ook expert op het terrein van internationale betrekkingen.
Rajamony is vóór zijn aanstelling in Nederland perschef geweest van de voormalige Indiase President Pranab Mukherjee. Ook is hij consul-generaal geweest in Dubai en heeft gediend in Beijing (China), Hong Kong, Genève (Zwitserland), en Washington DC (Verenigde Staten). Kortom: Rajamony is niet alleen diplomaat, maar beschikt over een brede expertise. Hij heeft enkele boeken geschreven, waarvan één over de driehoek India, China en Verenigde Staten met als titel India-China-Us Triangle: a ‘soft’ Balance of Power System in the Making. Een ander boek van hem gaat over India en Arabische Emiraten en is getiteld: India & UAE: in celebration of a Legendary Friendship.
Ambassadeur Rajamony is een drukbezet man. Hij heeft naast zijn diplomatieke werkzaamheden de afgelopen twee jaar tijd vrijgemaakt om een nieuw boek te schrijven over de relaties tussen India en Nederland dat onlangs is verschenen. Het boek is getiteld India and The Netherlands: Past, Present & Future. Het is een zogeheten coffee table book, rijk geïllustreerd in groot vierkant formaat (circa 30 cm X 30 cm) met een hard cover. Dergelijke boeken liggen doorgaans bij overheden en bedrijven als inkijkexemplaren op tafels en bureaus te pronken. Maar men kan ze natuurlijk ook lezen. Zulke boeken worden vaak cadeau gegeven. Dit boek is in een luxe uitvoering uitgegeven en de titel en naam van de auteur staan in vergulde letters op de cover. De achtergrond is een prachtig geschilderd vergezicht van de oude kuststad Cochin (nu bekend als Kochi) gelegen in zuidwest India. Dit prachtige boek van 250 pagina’s met vrijwel op elke pagina een illustratie of afdruk van een schilderij kost slechts 35 euro. Het boek is namelijk gesponsord door Tata Consultancy Services. Tata is één van de grootste en oudste bedrijven van India met een omzet van miljarden US dollars. Tata heeft onder andere de Nederlandse Hoogovens overgenomen. Het is dan ook toepasselijk dat Tata dit boek heeft gesponsord. Doorgaans hebben Indiase bedrijven met een omzet van miljarden US dollars, de Indiase miljardairs, niet de reputatie dat zij een deel van hun winsten omzetten in sociale activiteiten en royale sponsoring. Tata is hier echter een positieve uitzondering op. Chapeau dus voor sponsoring van dit mooie boek door het Indiase bedrijf Tata!
Ambassadeur Rajamony, waarom heeft u dit boek geschreven?
“Ik ben gefascineerd door Nederland en de Nederlanders. Toen ik in 2017 aantrad in Nederland, merkte ik dat er vrij weinig bekend was over de eeuwenoude banden tussen Nederland en India. Al in de 16de eeuw waren er relaties tussen beide landen. Vooral in de 17de eeuw waren de relaties intensief, namelijk tijdens de zogeheten Gouden Eeuw. Ik noem deze relatie de vergeten geschiedenis (the forgotten history): zowel van de kant van Nederland als van de kant van India. Ik probeer met dit boek de kennis over deze relaties te actualiseren en ook academici te stimuleren om verder hier onderzoek naar te doen. De zeevarende Nederlanders waren vrij vroeg in India. Er zijn oude kaarten en ook boeken samengesteld door Nederlanders en die hebben in Europa India voor het voetlicht gebracht. Zo heeft Jan Huygen van Linschoten die tussen 1583 en 1588 secretaris was van Portugese onderkoning in Goa (West India), zeekaarten en geheime informatie die de Portugezen verborgen hielden – zeg maar – verdonkeremaand. Hij heeft deze kennis verspreid en ook vernieuwd. Hij publiceerde in 1596 zijn boek Itenariowaarin naast informatie over India, informatie was opgenomen over de beste vaarroute naar India en Indonesië. Zijn boek werd toentertijd als het ware de maritieme Bijbel. Zo heeft Van Linschoten bijgedragen aan de maritieme contacten tussen verschillende Europese mogendheden en India. Eigenlijk heeft zijn boek ook bijgedragen aan de opkomst van de Gouden Eeuw in Nederland.
De Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) die in 1602 werd opgericht was aanvankelijk meer in India geïnteresseerd; later is Indonesië heel belangrijk geworden. In India zijn Groot-Brittannië en ook Frankrijk en Portugal belangrijke kolonisatoren geworden. Maar de Nederlanders bleven grotendeels handelaren in India. In de Indiase kustgebieden en steden als Gujarat (Surat) en Malabar (Cochin) aan de westkust, de Coromandal (Madras) en Bengalen aan de oostkust hadden Nederlanders handelsposten. Er werd veel rijkdom vergaard en overgebracht naar Nederland. Wij moeten niet vergeten dat toentertijd in de zogeheten Mughal periode India een heel rijk land was. Naast textiel (vooral katoen) was salpeter uit Bengalen, dat gebruikt werd voor het vervaardigen van buskruit, belangrijk. Buskruit diende onder meer om de kanonkogels af te schieten vanaf de zeeschepen. De Nederlandse zeemacht is dus in grote mate afhankelijk geweest van India.
Ja, Nederlanders waren vooral geïnteresseerd in handel en niet zozeer in kolonisatie van India. Maar ze hebben ook wel een rol gespeeld in de lokale politiek in India en rivaliteit tussen de verschillende maharadja’s aangegrepen om ze tegenover elkaar uit te spelen. Soms lukte het Nederlanders zelfs om belasting te laten heffen door deze heersers en daar zelf van te profiteren. Dus Nederland heeft veel geld verdiend in India. Men denkt ten onrechte dat Nederland toentertijd alleen in Indonesië en Suriname geld heeft verdiend.”
Rembrandt en India
“Veel mensen weten ook niet dat de grote schilder Rembrandt beïnvloed is geweest door kunst uit India. Rembrandt bezat een grote collectie van de zogeheten miniatuurschilderijen uit de Mughal periode. Rembrandt heeft zelf ook drie portretten geschilderd van zijn tijdgenoot Keizer Shah Jahan, de bouwer van de Taj Mahal. Hij heeft hem geschilderd in de karakteristieke pose ‘en profile’ (dus het zijaanzicht van gezicht) en in verfijnde stijl. Ik heb drie schilderijen van Rembrandt opgenomen in mijn boek (op het achteromslag van het boek staan deze ook afgebeeld –C.C.). Er zijn verschillende voorbeelden van wederzijdse beïnvloeding en bewondering tussen beide civilisaties. Een ander voorbeeld is de schrijver van reisverhalen, Jacob Haafner (1754-1809). Hij raakte verliefd op India en leerde Hindi, Tamil en Sanskriet. Haafner’s artikelen en boeken werden veel gelezen. Haafner raakte verliefd op Mamia, een devdasi –een zogeheten tempeldanseres. Haafner heeft daarna een groot deel van zijn leven in India doorgebracht met Mamia. Deze Mamia had Haafner van een verdrinkingsdood gered. Haafner was kritisch over de uitbuiting van India door de Europeanen, maar hij verfoeide ook de ongelijkheid en het verderfelijke kastensysteem in India. Hij predikte in die tijd al gelijkheid tussen mensen.”
Historische foto’s en leuke wetenswaardigheden
Het boek van ambassadeur Rajamony behandelt ook de meer recente geschiedenis van de betrekkingen tussen India en Nederland. De bezoeken van belangrijke Indiase figuren aan Nederland passeren de revue. Er zijn mooie en veelzeggende foto’s opgenomen in het boek. Bijvoorbeeld van de populaire schrijver/dichter en filosoof Rabindranath Tagore die zeer populair was in Nederland, van de humanist Swami Vivekanand die vele volgelingen had in Nederland, de geestelijk leider Jiddu Krishnamurti die in Ommen (provincie Overijssel) een groot centrum had en de Soefileider Hasrat Inayat Khan. In de tweede helft van de 20ste eeuw hebben Maharishi Mahesh Yogi en anderen grote spirituele invloed gehad op Nederland en de Nederlanders. Ook zijn er mooie historische foto’s van voormalig Premier Jawaharlal Nehru en andere Indiase politici opgenomen, alsook foto’s van de bezoeken van leden van het Koninklijk Huis in India. Wat opvalt, is de vriendelijkheid en hoffelijke houding jegens elkaar. Indiërs en India bezitten een zogenoemde ‘soft power’: met deugden, overleg redelijkheid en afwijzing van geweld kun je meer bereiken. Dat imago hebben zij en dat stralen zij ook uit.
Er staan ook leuke wetenwaardigheden in dit boek. Er is een brief opgenomen van een Nederlands meisje aan de toenmalige Premier Nehru. Zij wilde graag een olifant in het echt zien en Nehru stuurde een olifant, Murugan geheten, naar Nederland. Er is een prachtige foto van Nederlandse kinderen uit de Spaardammerbuurt in Amsterdam die olifant Murugan aanschouwen. Kortom: een boek om in huis te hebben als pronkstuk en om te lezen. Vermeldenswaard is dat in het boek ook een sectie is over de Indiase migratie naar Suriname met bijbehorende foto’s, waaronder een foto van het recente Mai en Bap standbeeld in Kolkata (Calcutta).
In het gesprek met de ambassadeur stelde ik ook andere onderwerpen aan de orde.
India was populair, op universiteiten was er veel animo voor Indiastudies. Klopt het dat dit de laatste tijd minder is?
“Ja, dat klopt. De universiteit van Leiden had belangrijke geleerden, zoals prof. Hendrik Kern die Sanskriet doceerde. Maar er zijn grote bezuinigingen geweest; ook op de studie Indologie. Tijdens het Azië Jaar van de Leidse universiteit in 2017 was de belangrijkste focus op China, Indonesië en Japan. Maar Asia is ook India. Ik heb aandacht gevraagd voor India en hoop dat mijn boek een bijdrage kan leveren aan meer aandacht voor India.”
Hoe kunnen Nederland en India samenwerken en meer van elkaar leren?
“Nederland is goed in watermanagement, landbouw en afvalverwerking. Nederland is wereldleider op deze terreinen. De effecten van klimaatverandering zijn niet alleen voelbaar in de staat Kerala met veel waterwegen, maar ook in Mumbai. En er is bijvoorbeeld watertekort in Chennai ( Madras). Er zijn waterexperts uit Nederland naar India gestuurd en er zijn veel plannen gemaakt. Voor Kerala is een plan gemaakt met de naam Give Space to Water (ruimte voor het water). Ook op het gebied van landbouw is samenwerking. Met het recente bezoek van de Nederlandse Koning en Koningin zijn goede zaken gedaan. Nederlandse bedrijven kunnen het zich niet veroorloven om India te negeren. Wij zijn de snelst groeiende grote economie ter wereld met een jonge bevolking. Maar er vestigen zich ook steeds meer Indiërs in Nederland, vooral ICT-experts. Daarnaast zijn er veel Indiase studenten in Nederland. Na de Polen waren Indiërs het afgelopen jaar de grootse groep immigranten. Hun aantal zal alleen maar toenemen. Maar de groep Indiërs woont nog verspreid en de aantallen per stad zijn nog niet zo groot. In Amstelveen, Den Haag en Eindhoven woont een grote groep.” (Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek waren in 2019 in Nederland 38.194 Indiërs van de eerste generatie. Maar er zijn ook Indiërs behorende tot de tweede generatie. Naar schatting zijn er nu ongeveer 50.000 Indiërs in Nederland –C.C.).
Hoe kunnen de relaties tussen Hindostanen en Indiërs worden verbeterd?
“Ja, dit is een aandachtspunt. Er zijn natuurlijk verschillen, maar beide gemeenschappen zouden veel vaker elkaars activiteiten moeten bezoeken. Ik heb vaker Hindostanen uitgenodigd om bij activiteiten van de Indiase ambassade aanwezig te zijn. Ik heb hen ook uitgenodigd in Wassenaar op onze residentie. Met Independence Day (in augustus) en Republic Day (in januari) is iedereen welkom in Wassenaar. Helaas komt maar een kleine groep Hindostanen opdagen. Hindorama zou een rol hierbij kunnen spelen. Bijvoorbeeld door een pagina in het Engels op jullie website te plaatsen en nieuws over de Indiase gemeenschap in Nederland op te nemen.”
Hoe kan meer aandacht komen voor India en de Hindostaanse cultuur in de Nederlandse media? Wij zijn niet zo zichtbaar in de mainstream.
“De Hindostaanse gemeenschap is een wonderful community: zij spreken goed Nederlands, velen zijn hooggeschoold, zoals artsen en ambtenaren. Maar er zijn weinig politici onder Hindostanen. Hindostanen moeten politiek actiever worden. Je hoeft geen problemen te maken om aandacht te krijgen in de media, want Hindostanen zijn geen probleemgroep. Maar de Nederlandse pers is van nature op problemen gefocust en daarom niet geïnteresseerd. Om media-aandacht te krijgen zou je bijvoorbeeld grote Divali festivals kunnen organiseren of jaarlijks een Indiase food festival en daar ook Hindostaanse gerechten promoten.”
In uw boek verwijst u naar Indiase slaven die naar Indonesië zijn gebracht.
“Klopt, dat was in de 17de eeuw, maar de aantallen waren klein. Vooral uit Bengalen en Cochin (nu Kochi) zijn ze naar Zuid-Afrika en Indonesië gebracht. Indiase slaven hebben meegebouwd aan de stad Batavia (nu Jakarta). Maar er is meer onderzoek nodig. Bijvoorbeeld: in hoeverre zij nakomelingen hebben voortgebracht. Belangrijk is wel dat Nederlanders nu schuld bekennen en ook vinden dat slavernij onmenselijk was. Het is goed dat burgemeester Halsema van Amsterdam excuses heeft aangeboden voor de slavernij die Nederland in stand heeft gehouden en Nederlandse steden rijk heeft gemaakt.”
In Nederland maakt men zich zorgen over de mensenrechtensituatie in India onder Premier Modi
India is een grote democratie. Wij hebben een vrije pers; alles kan worden bekritiseerd. Onze grondwet is één van de beste ter wereld. Het biedt bescherming aan minderheden. Mensen kunnen naar de rechter stappen. Vooral in Nederland is de pers van nature kritisch. India onder Premier Modi respecteert de mensenrechten. Het bezoek van Koningin Beatrix in 2007 was minder positief in dit verband. Maar het laatste bezoek van Willem Alexander en Maxima was zeer positief. Zij waren zeer tevreden en hebben gezien hoe India zich ontwikkelt. Ook de Nederlandse media waren positief.”
Veel Hindostanen willen graag een OCI kaart, maar klagen over de ingewikkelde procedure.
“De OCI (Overseas Citizens of India) kaart is een mooi geschenk aan Hindostanen van Surinaamse afkomst. Jullie zijn geprivilegieerd. Aan de Surinami Hindostanis is de OCI kaart speciaal beschikbaar gesteld tot de zesde generatie. Bij andere groepen gaan wij tot de vierde generatie. Wat betreft de verwerving van de OCI kaart ligt het probleem niet zozeer bij India, maar in Suriname. Het traceren van hun afkomst met India is lastig voor veel Hindostanen. In Suriname moeten zij een uittreksel halen, waaruit blijkt dat één van hun voorouders uit India afkomstig is. Dat gaat moeizaam, zo heb ik begrepen. In Suriname wordt soms veel geld gevraagd en het is ingewikkeld voor veel mensen om de link met India aan te tonen door de onvolledigheid in de registers. Wij hebben gepleit voor een online database waarin de gegevens zijn opgeslagen, maar het is niet gelukt. Het verwerven van de OCI kaart duurt wel lang, maar er moet gewoon een procedure worden doorlopen. Het klopt dat alles online heel precies moet worden ingevuld. Het gaat ook om veiligheid en voorkomen van terrorisme. Maar als je eenmaal een OCI kaart hebt, dan heb je veel voordelen. Er is geen visum meer nodig, het is lifetime en je kunt studeren, zaken doen en ook huizen kopen. De € 234 die je betaalt, heb je na twee bezoeken aan India al er uit. Ook de niet-Hindostaanse partner van een Indiër of Hindostaan kan zelfs een OCI kaart verkrijgen. Ik hoop dat veel Hindostanen een OCI kaart nemen, want India is het land van de toekomst. En ga er vooral heen!”
Foto: Ambassadeur Rajamony overhandigt een exemplaar van zijn boek aan Radjin Thakoerdin, producent van Hindorama (midden: prof. dr. Chan Choenni).
Foto’s: Ranjan Akloe
Het boek India and The Netherlands: Past, Present & Future kan worden besteld via shop.bombayink.nl
- Published in BIBLIOTHEEK, INTERVIEW
Interview with Venu Rajamony, Ambassador of India – C. Choenni
India is the land of the future, go there!
The current Indian ambassador to the Netherlands, Venu Rajamony, made this appeal to the Hindustani community as a result of a conversation we had recently at the Indian Embassy. Rajamony is a good-humoured, bearded man, who has been stationed in the Netherlands since 2017. He was born in the South Indian state of Kerala and has been a diplomat for over 33 years. He was trained as a journalist and is also an expert in the field of international relations.
Rajamony was press chief of former Indian President Pranab Mukherjee some years ago. He was also consul general in Dubai and served in Beijing (China), Hong Kong, Geneva (Switzerland), and Washington DC (United States). In short: Rajamony is not only a diplomat, but has a broad expertise. He has written several books, including one on the triangle of India, China and the United States, entitled ‘India-China-Us Triangle: a ‘soft’ Balance of Power System in the Making’. Another one of his books is about India and Arab Emirates and is titled: ‘India & UAE: in celebration of a Legendary Friendship’.
Ambassador Rajamony is a busy man. In addition to his diplomatic work, he has made time in the past two years to write a new book on the relations between India and the Netherlands that has recently been published. The book is entitled ‘India and The Netherlands: Past, Present & Future’. It is a so-called coffee table book, richly illustrated in a large square format (approximately 30 cm x 30 cm) with a hard cover. Such books are usually displayed on tables and desks by governments and companies as viewing copies. But one can also read them, of course. Such books are often given as gifts. This book is published in a luxury version and the title and name of the author are printed in gilded letters on the cover. The background is a beautifully painted panorama of the old coastal town of Cochin (now known as Kochi) located in southwest India. This beautiful book of 250 pages with an illustration or print of a painting on almost every page costs only 35 euros. The book is sponsored by Tata Consultancy Services. Tata is one of the largest and oldest companies in India with a turnover of billions of US dollars. Tata has taken over the Dutch blast furnaces, among other things. It is therefore appropriate that Tata has sponsored this book. Generally speaking, Indian companies with a turnover of billions of US dollars, the Indian billionaires, do not have the reputation of converting part of their profits into social activities and generous sponsorship. However, Tata is a positive exception. Chapeau for sponsorship of this beautiful book by the Indian company Tata!
Ambassador Rajamony, why did you write this book?
“I am fascinated by the Netherlands and the Dutch. When I assumed office in the Netherlands in 2017, I noticed that very little was known about the centuries-old ties between the Netherlands and India. Already in the 16th century there were relations between the two countries. Especially in the 17th century the relations were intensive, namely during the so-called Golden Age. I call this relationship the forgotten history: both on the part of the Netherlands and on the part of India. With this book I try to update the knowledge about these relationships and to stimulate academics to do further research on this. The Dutch seafarers were in India quite early. There are old maps and books compiled by the Dutch and they have brought India into the limelight in Europe. Jan Huygen van Linschoten, who was secretary of the Portuguese viceroy in Goa (West India) between 1583 and 1588, ‘took’ – so to speak – sea charts and secret information which the Portuguese kept hidden. He spread this knowledge and also renewed it. In 1596 he published his book ‘Itenario’, which, in addition to information about India, included information about the best sailing route to India and Indonesia. At the time his book became the maritime Bible, as it were. In this way Van Linschoten contributed to the maritime contacts between different European powers and India. In fact, his book also contributed to the rise of the Golden Age in the Netherlands.
The United East India Company (VOC), which was founded in 1602, was initially more interested in India; later Indonesia became much more important. In India Great Britain, as well as France and Portugal, have become important colonisers. But the Dutch remained largely traders in India. In the Indian coastal areas and cities such as Gujarat (Surat) and Malabar (Cochin) on the west coast, the Coromandal (Madras) and Bengal on the east coast, the Dutch had trading posts. A lot of wealth was gathered and transferred to the Netherlands. We should not forget that in the so-called Mughal period India was a very rich country at that time. In addition to textiles (especially cotton), saltpetre from Bengal, which was used for the production of gunpowder, was important. One of the purposes of gunpowder was to shoot the cannonballs from the seagoing ships. The Dutch navy was therefore largely dependent on India.
Yes, the Dutch were mainly interested in trade and not so much in the colonisation of India. But they also played a role in local politics in India and used rivalry between the various maharajahs to play them off against each other. Sometimes the Dutch even managed to get these rulers to levy taxes and to benefit from them themselves. So the Netherlands has made a lot of money in India. People mistakenly think that the Netherlands only made money in Indonesia and Surinam at the time.”
Rembrandt and India
“Many people also do not know that the great painter Rembrandt was influenced by art from India. Rembrandt owned a large collection of so-called miniature paintings from the Mughal period. Rembrandt himself also painted three portraits of his contemporary Emperor Shah Jahan, the builder of the Taj Mahal. He painted it in the characteristic pose ‘en profile’ (i.e. the side view of the face) and in a refined style. I have included three paintings by Rembrandt in my book (they are also shown on the back cover of the book -C.C.). There are several examples of mutual influence and admiration between the two civilizations. Another example is the writer of travel stories, Jacob Haafner (1754-1809). He fell in love with India and learned Hindi, Tamil and Sanskrit. Haafner’s articles and books were widely read. Haafner fell in love with Mamia, a devdasi -a so-called temple dancer. This Mamia had saved Haafner from drowning. Haafner then spent a large part of his life in India with Mamia. Haafner was critical of the exploitation of India by Europeans, but he also disliked the inequality and the pernicious caste system in India. He was already preaching equality between people at that time.”
Historical photos and interesting facts
Ambassador Rajamony’s book also deals with the more recent history of relations between India and the Netherlands. The visits of important Indian persons to the Netherlands are reviewed. There are beautiful and revealing pictures included in the book. For example the popular writer/poet and philosopher Rabindranath Tagore who was very popular in the Netherlands, the humanist Swami Vivekanand who had many followers in the Netherlands, the spiritual leader Jiddu Krishnamurti who had a large centre in Ommen (province Overijssel) and the Sufi leader Hasrat Inayat Khan. In the second half of the 20th century Maharishi Mahesh Yogi and others had a great spiritual influence on the Netherlands and the Dutch. There are also beautiful historical photographs of former Prime Minister Jawaharlal Nehru and other Indian politicians, as well as photographs of the visits of members of the Royal Family in India. What is striking is the friendliness and courteous attitude towards each other. Indians and India have a so-called ‘soft power’: with virtues, consultation, reasonableness and rejection of violence one can achieve more. They have that image and that is what they radiate.
There are also some interesting facts in this book. A letter from a Dutch girl to the then Prime Minister Nehru has been included. She wanted to see an elephant in real life and Nehru sent an elephant called Murugan to the Netherlands. There is a beautiful picture of Dutch children from the Spaardammerbuurt in Amsterdam watching the elephant Murugan. In short: a book to have at home as a showpiece and to read. It is worth mentioning that the book also contains a section about the Indian migration to Suriname with accompanying photos, including a photo of the recent Mai and Bap statue in Kolkata (Calcuttta).
In the conversation with the ambassador I also raised other topics.
India was popular, at universities there was a lot of enthusiasm for Indian studies. Is it true that this has not been the case lately?
“Yes, that’s right. The University of Leiden had important scholars, such as Prof. Hendrik Kern who taught Sanskrit. But there have been major cutbacks; also in the study of Indology. During Asia Year of Leiden University in 2017, the main focus was on China, Indonesia and Japan. But Asia is also India. I drew attention to India and hope that my book can contribute to more attention to India.”
How can the Netherlands and India work together and learn more from each other?
“The Netherlands is good at water management, agriculture and waste processing. The Netherlands is a world leader in these areas. The effects of climate change can be felt not only in the state of Kerala with its many waterways, but also in Mumbai. And there is, for example, a water shortage in Chennai (Madras). Water experts from the Netherlands have been sent to India and many plans have been made. For Kerala a plan was made called ‘Give Space to Water’. There is also cooperation in the field of agriculture. Good business has been done with the recent visit of the Dutch King and Queen. Dutch companies cannot afford to ignore India. We are the fastest growing large economy in the world with a young population. But more and more Indians are settling in the Netherlands, especially ICT experts. There are also many Indian students in the Netherlands. After the Poles, Indians were the largest group of immigrants last year. Their number will only increase. But the group of Indians still lives scattered and the numbers per city are not yet so large. A large group lives in Amstelveen, The Hague and Eindhoven.” (According to Statistics Netherlands, CBS, in 2019 there were 38,194 Indians of the first generation in the Netherlands. But there are also Indians of the second generation. It is estimated that there are now about 50,000 Indians in the Netherlands (C.C.).
How can the relations between Hindustani and Indians be improved?
“Yes, this is a point of attention. Of course there are differences, but both communities should visit each other’s activities much more often. I have often invited Hindustani to attend the activities of the Indian Embassy. I have also invited them to our residence in Wassenaar. On Independence Day (in August) and Republic Day (in January) everyone is welcome in Wassenaar. Unfortunately, only a small group of Hindustani show up. Hindorama could play a role in this. For example by placing a page in English on your website and including news about the Indian community in the Netherlands.”
How can more attention be paid to India and Hindustani culture in the Dutch media? We are not very visible in the mainstream.
“The Hindustani community is a wonderful community: they speak good Dutch, many are highly educated, such as doctors and civil servants. But there are few politicians among Hindustani. Hindustani need to become more politically active. You don’t have to make problems to get attention in the media, because Hindustani are not a problem group. But the Dutch press is naturally focused on problems and therefore not interested. To get media attention one could for example organize large Divali festivals or an annual Indian food festival and also promote Hindustani food over there.”
In your book you refer to Indian slaves who have been brought to Indonesia.
“True, that was in the 17th century, but the numbers were small. Especially from Bengal and Cochin (now Kochi) they were brought to South Africa. In Indonesia Indian slaves have helped to build the city of Batavia (now Jakarta). But more research is needed. For example: to what extent they have produced offspring. What is important is that the Dutch now plead guilty and also think that slavery was inhumane. It is good that Mayor Halsema of Amsterdam has apologized for the slavery that the Netherlands has maintained and has made Dutch cities rich.”
In the Netherlands there is concern about the human rights situation in India under Prime Minister Modi.
India is a great democracy. We have a free press; everything can be criticised. Our constitution is one of the best in the world. It offers protection to minorities. People can go to court. Especially in the Netherlands, the press is critical by nature. India under Prime Minister Modi respects human rights. The visit of Queen Beatrix in 2007 was less positive in this context. But the last visit of Willem Alexander and Maxima was very positive. They were very satisfied and have seen how India is developing. The Dutch media were also positive.”
Many Hindustani would like an OCI card, but complain about the complicated procedure.
“The OCI (Overseas Citizens of India) card is a nice gift to Hindustani of Surinamese origin. You are privileged. Concerning the Surinami Hindustanis the OCI map is specially made available up to the sixth generation. In other groups we go up to the fourth generation. As far as the acquisition of the OCI card is concerned, the problem lies not so much with India, but in Suriname. Tracing their origins from India is difficult for many Hindustani. In Suriname they have to get an excerpt, which shows that one of their ancestors comes from India. That is difficult, I understand. In Suriname a lot of money is sometimes asked for and it is complicated for many people to show the link with India because of the incompleteness in the registers. We have argued for an online database in which the data is stored, but it did not succeed. Acquiring the OCI card takes a long time, but there is just a procedure to be followed. It is true that everything has to be filled in online very precisely. It is also about security and the prevention of terrorism. But once you have an OCI card, you have many advantages. There is no need for a visa anymore, it is lifetime and one can study, do business and buy houses. The € 234 one pays, one will have already ‘earned back’ after two visits to India. Also the non-Hindustani partner of an Indian or Hindustani can get an OCI card. I hope that many Hindustani take an OCI card, because India is the country of the future. And go there!”
Photo: Ambassador Rajamony hands over a copy of his book to Hindorama producer, Radjin Thakoerdin (center: prof. dr. Chan Choenni).
Photography: Ranjan Akloe
Translation: Bart J. Kortekaas [Embassy of India]
Get your copy today India and The Netherlands: Past, Present & Future shop.bombayink.nl
- Published in BIBLIOTHEEK, INTERVIEW
Interview met prof. dr. Sharda Nandram – Kanta Adhin
Sharda Nandram kwam in augustus 1985 vanuit Suriname aan in Amsterdam voor studie. Vervolgens studeerde zij af in psychologie, promoveerde in 1995 in de sociale psychologie en rondde in 1999 ook de studie economie af. Vanaf 2007 is ze universitair hoofddocent aan de Nyenrode Business Universiteit. Ze is sedert 2016 ook verbonden aan de Banasthali Universiteit in Jaipur, India. Vanaf mei 2019 is ze tevens hoogleraar Hindoe-spiritualiteit en Samenleving aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Zij zal dit hoogleraarschap op 21 november 2019 officieel aanvaarden met het uitspreken van de rede “Hoe we dingen doen tot waarom we bestaan: Integratieve spiritualiteit in de vierde industriële revolutie.”
Volgens Sharda is het sleutelwoord: verbinding. Zij streeft naar een wetenschappelijke verankering van de hindoeïstische spiritualiteit om van daaruit een verbinding te maken met de samenleving. Het gaat vooral om de praktische toepassing van spirituele inzichten; een wetenschappelijke basis draagt bij aan de kwaliteit en geeft de doelgroep een steviger houvast. Zij hoopt uit de samenleving thema’s aangereikt te krijgen die voor dit doel nader kunnen worden uitgewerkt. Nu richt zij zich onder andere op spirituele begeleiding in diverse domeinen van de zorg, zoals ouderenzorg, palliatieve en terminale zorg. Maar meer in het algemeen houdt zij zich in de nieuwe leerstoel bezig met de vraag: Wat is de rol van spiritualiteit vanuit onze hindoe geschriften, tradities en leefervaringen, hoe kunnen ze ons begeleiden om het beste uit onszelf te halen en om te verbinden met de dingen die we doen.
Het liefst ziet Sharda ook op wereldniveau een inbedding van spiritualiteit in beslissingen die ons allemaal raken en een uiting zijn van de eenheid van al het bestaande. Hoe mooi zou het zijn als iedereen – intellectuelen, ondernemers, uitvinders, ambtenaren, mensen uit de praktijk van alledag en de gewone man op straat – een steentje hieraan zou kunnen bijdragen door dingen te doen vanuit het diepste menszijn. Naast het prestigieuze World Economic Forum dat zich vooral op economie en technologie richt, zou volgens haar het World Integrativeness Forum moeten worden opgericht om de verbindende kracht van spiritualiteit te erkennen.
Wat inspireerde u om (sociale) psychologie en economie te studeren?
Ik wilde altijd meer weten over hoe mensen in elkaar zitten. Door anderen in mijn klas te observeren zag ik grote verschillen in hoe mensen reageren. De vraag hoeveel iemand meekrijgt met de opvoeding en culturele achtergrond en hoeveel van zichzelf is, hield mij bezig. Ik ging psychologie studeren met het idee klinisch psycholoog te worden. Gevoelsmatig had ik echter niet voldoende connectie met de theorieën en modellen. Ik kon mij ook niet echt verplaatsen in de probleemkant van de psychologie, zoals de meeste (oudere) medestudenten die zelf vrij heftige dingen in hun leven bleken te hebben meegemaakt. Ik ben mij toen meer gaan richten op arbeids- en organisatiepsychologie. Mijn promotieonderzoek betrof arbeidsverhoudingen in Nederland en de rol van vakbondskaderleden. Halverwege mijn promotie realiseerde ik mij dat het bedrijfsleven psychologen vaak inzet als het goed gaat. Men wil dan, bijvoorbeeld, iets weten over arbeidstevredenheid. Maar ze betrokken psychologisch onderzoek niet bij het nemen van strategische beslissingen. Zo raakte ik geïnteresseerd in economische vraagstukken waar bedrijven zich mee bezighielden.
Hoe kwam u vanuit de wetenschap bij spiritualiteit?
Mijn interesse in spiritualiteit kwam naar boven toen ik eind 1997 bij Nyenrode, waar ik inmiddels werkte, werd gevraagd te helpen met onderzoek bij de opzet van een centrum voor ondernemerschap. In dat verband heb ik veel ondernemers moeten interviewen. Zo kwam ik in aanraking met de mens achter de ondernemer en zag wat hen dreef. Voor sommigen was ondernemerschap als ouderschap. Ze zagen de medewerkers als ‘hun eigen kinderen’ voor wie ze een enorme verantwoordelijkheid voelden. In de interviews vroeg ik naar hun inspiratiebronnen voor de dingen die ze doen, over rol van spiritualiteit en intuïtie. Ik besefte hoe belangrijk de meer ongrijpbare dingen waren voor ondernemers, voor hun vorming en ontwikkeling, voor het kunnen omgaan met tegenslagen en nieuwe kansen te zien. In 2006 gaf Prof. Paul de Blot zijn oratie als hoogleraar Business spiritualiteit op Nyenrode. Hij vroeg mij of ik hem, samen met een andere professor, wilde helpen om de leerstoel op te bouwen. Toen ben ik het onderzoeksgebied van spiritualiteit verder gaan exploreren. Ik ben veel gaan lezen en heb ook cursussen gevolgd. Vanaf januari 2008 ben ik zeker dertig keer naar India gereisd om spiritualiteit zelf te beleven. Door in diverse ashrams te zitten heb ik spirituele technieken geleerd en ook zelf ervaren. Wat doet yoga met je? Welk effect hebben mantra’s op je? Van huis uit heb ik belangrijke waarden meegekregen: eerlijkheid, respect, je plicht doen. Maar wat kan je hier nog meer mee? Wat betekenen yama en niyama, de hindoeïstische richtlijnen voor harmonie en innerlijke vrede, in de praktijk van alledag? Ik ben toen gaan uitwerken wat de rol van spiritualiteit is voor ondernemerschap en in organisaties en begon daarover te schrijven en ook lezingen en cursussen te geven.
Is de harde ‘profit’ wereld van business wel ontvankelijk voor spiritualiteit of komt dat soft over?
Spiritualiteit is niet een onderwerp dat iedereen aanspreekt. Dat geldt ook voor het bedrijfsleven. Maar je ziet wel een toename in aandacht voor spirituele technieken in de management literatuur. Ook zie je vaker bedrijven die hun medewerkers meditatietrainingen aanbieden. Ze nodigen ook een guru of monnik uit om medewerkers te inspireren out of the box te denken. Sommige CEO’s vertellen openlijk dat ze mediteren. Deze openheid neemt toe. Vijftien jaar geleden spraken Nederlandse ondernemers wel met mij over de rol van spiritualiteit, maar wilden dat liever niet vermeld zien in het onderzoek uit vrees voor imagoschade. Maar nu wordt het zowel in Europese als Amerikaanse context steeds meer geaccepteerd. Ik zit al zo een acht jaar in het stuurcomité van het European SPES institute. SPES staat voor spirituality economics en society. In de Amerikaanse context hebben management wetenschappers een groep opgezet, Management spirituality and religion, waar ik ook bij ben aangesloten. Spiritualiteit is nog altijd geen hoofdonderwerp, maar dat is ook niet erg. We hoeven niet te gaan evangeliseren. Er moet sprake zijn van een gezonde bedrijfsvoering en daar hoort het maken van winst bij. Winsten zijn nodig om mensen in dienst te kunnen houden of meer mensen in dienst te nemen, om nieuwe dingen te kunnen doen. Ik vind het gezonder dat spiritualiteit samengaat met de commerciële kant van bedrijfsvoering dan dat de een de overhand heeft.
In westers denken is het vaak het een of het ander (de of-of benadering, het plaatsen in hokjes) in plaats van en-en zoals in het hindoeïsme. Sluit uw begrip van integratieve spiritualiteit hierbij aan?
Jazeker, voor de integratieve benadering gebruik ik de metafoor van een kubus om te laten zien dat er meerdere doelen zijn in iemands leven en dat die met elkaar zijn verbonden. Vaak zien we maar een aspect van de werkelijkheid, maar de kubus herinnert ons eraan dat er meerdere zijn. De vlakken van de kubus kunnen we als een geheel zien en daar respect voor ontwikkelen vanuit de gedachte dat alles uiteindelijk een harmonisch geheel vormt. Het is onze taak om onze zintuigen aan te scherpen via allerlei spirituele technieken om die harmonie te zien en te beleven. In de integratieve aanpak is er daarom bij voorbaat een streven naar samenhang waarbij je alle relevante spelers en hun visies en doelen betrekt om het beoogde doel te bereiken. Deze aanpak is anders dan we vaak hebben toegepast, daarom is onderzoek nodig om er een stevigere basis aan te geven met theorie, modellen en praktijkvoorbeelden.
Hoe zal de leerstoel Hindoe-spiritualiteit en Samenleving worden ingevuld?
Het is een nieuwe leerstoel voor twee dagen per week. Ik zal voortborduren op twee onderzoekslijnen die ik de afgelopen jaren heb ontwikkeld, namelijk ondernemersbesluitvorming en de rol van subtiele signalen, inclusief intuïtie. Hierbij helpt de yoga filosofie om de geest te begrijpen. Verder ga ik door met organisatie-innovatie. Hierbij staat de vraag centraal hoe je het beste uit mensen haalt, waarbij ze betekenisvol werk en een zinvol leven ervaren. In dit verband heb ik eerder veel onderzoek gedaan voor het toonaangevend Nederlands bedrijf Buurtzorg. Ik ga nu de spirituele kant hieraan toevoegen. Ik ben als non-executive director ook werkzaam bij Buurtzorg Edugreen Neighborhood Care in India. Wat opleidingen betreft zal er een mastersopleiding geestelijke verzorging vanuit hindoeïstisch perspectief zijn. Daarnaast zal er binnen het bachelor programma van de bestaande opleiding hindoeïsme op de VU een cursus worden ontwikkeld die toegespitst is op yoga, spiritualiteit, business en leiderschap. Natuurlijk moet het niet alleen een academische bezigheid zijn, het uiteindelijke doel is dat de verkregen inzichten in de praktijk worden gebracht. Het hindoeïsme heeft qua spiritualiteit veel te bieden. Het gaat niet alleen om het bezoeken van de mandir of ceremonies thuis. De rijke spirituele traditie moet uiteindelijk in al het handelen van mensen verankerd zijn en daarmee in de samenleving. Het gaat om de kracht van het verbinden.
Foto’s: Sharda Nandram en Ranjan Akloe
- Published in BIBLIOTHEEK, INTERVIEW
Interview met VHP-voorzitter Chan Santokhi – red.
De VHP (Vooruitstrevende Hervormings Partij) is één van de grootste politieke partijen van Suriname. De partij werd in 1949 opgericht. Het Jubileumboek 70 jaargeeft een beeld van de partij over 70 jaren. Chan Santokhi is sedert juli 2011 partijleider en de VHP is onder zijn leiding bezig aan een transformatie.
We zien een verloop van de traditionele VHP naar een Orange Movement. Heeft u de aanzet tot deze transformatie gegeven? Wat was de noodzaak hiertoe?
Na de verkiezingsuitslag van 2015 heb ik samen met deskundigen een grondige analyse gemaakt. VHP was die verkiezingen samen met een aantal andere partijen ingegaan in de zogeheten V7 combinatie. Van alle partijen in de V7 combinatie was de VHP de enige die was gegroeid. Het was duidelijk dat de combinatie die uitging van het bundelen van de verschillende achterbannen niet meer aanspreekt. Mijn conclusie was duidelijk, het moet anders. Ik ben toen een traject ingegaan om vooral te luisteren naar alle stemmen en meningen, zowel binnen als buiten de partij. De uitkomst was helder: om te groeien moeten we zelf sterk en breed zijn. De VHP zal met woord en daad moeten laten zien dat ze een nationale partij is. Groeien door sommige delen van het ‘electoraat’ te outsourcen aan andere partijen werkt niet. We moeten het zelf doen. Dit inzicht had als logische consequentie dat de VHP zelfstandig de komende verkiezingen in 2020 ingaat. Let wel, ik zeg niet dat we alleen de verkiezingen ingaan. We gaan zelfstandig de verkiezingen. Ik zeg dat omdat het voor eenieder duidelijk moet zijn dat we de crisis waar we voor staan gezamenlijk zullen moeten oplossen. De VHP zal samenwerken met eenieder die het goed meent met Suriname.
U bent een succesvol minister van Justitie en Politie geweest. Wat is uw meest bijzondere ervaring van toen? Daarna bent u voorzitter van de partij geworden. Wat is in die functie uw meest bijzondere ervaring tot nu toe?
Als minister van Justitie en Politie: het aannemen van vele wetten die de basis zijn voor vernieuwing en versteviging van de rechtsstaat. Veel mensen weten niet dat onder mijn leiding de vernieuwing van het burgerlijk wetboek is afgerond. Met o.a. verbetering van de rechtspositie van de vrouw. Verder ben ik er trots op dat ik als minister van Justitie heb kunnen zorgen voor een veilige samenleving. Suriname kreeg daar zelfs internationale waardering voor.
Als partijvoorzitter was de 70ste verjaardag van de VHP in januari van dit jaar voor mij een bijzonder moment. Het was mooi om te zien hoe de transformatie van de partij vorm krijgt. Hoe we ons als nationale partij hebben gepresenteerd. Het was voor velen ook het bewijs dat de transformatie reëel is en dat we groeien. De partij is intussen uitgegroeid tot een nationale beweging, de Orange Movement.
U heeft onlangs in een toespraak de garantie gegeven dat de VHP alle Surinamers uit hun armoedige situatie zal halen. Kunt u die garantie wel geven?
De taak van een politiek leider is om met visie en daadkracht te handelen in het belang van land en volk. Het is onze taak als politici om ervoor te zorgen dat elke stap die we nemen er één is om het leven van onze medemens te verbeteren. Als we met die instelling aan het werk gaan zal het ook beter gaan. Als we met die houding van dienstbaarheid aan de samenleving zaken aanpakken, dan zal het leiden tot verbetering van het leven van eenieder. Deze houding is een breuk met het corrupte handelen van de huidige regering, die niet bezig is met de samenleving, maar met eigenbelang.
U heeft ook gezegd dat VHP voor 28 zetels gaat? Hoe hoog schat u die kans? En wat doet u als het niet lukt? (red: er zijn in totaal 51 zetels te behalen)
Een politiek leider die niet de grootste wil worden, die niet de meerderheid wil halen, kan beter thuisblijven of met pensioen gaan. Red Suriname! Dat is de ambitie van de VHP. Die ambitie kan je niet waarmaken als je geen stevig mandaat krijgt van de kiezer. Ja, ik steek mijn nek uit en dat doe ik omdat ik weet dat de VHP dat kan. Juist deze nieuwe VHP, de brede VHP, de VHP met 70 jaar ervaring en wijsheid. De VHP die al eerder het land uit crises wist te halen. Ik ga voor het redden van Suriname, voor nu en volgende generaties, maar dan heb ik wel vertrouwen en mandaat nodig. En 28 zetels is een stevig mandaat. Tot we weten wat de kiezer heeft besloten op 25 mei 2020, heeft het geen zin om te speculeren over hypothetische uitslagen. Ik focus me op het winnen van de verkiezingen.
De schuldenlast van Suriname is heel hoog voor zo’n kleine bevolking. Heeft u hier een oplossing voor mocht VHP in mei 2020 aan de macht komen?
Ja, het kan én het moet. De schuldenlast zal aangepakt moeten worden. Dit probleem zal niet van de een op de andere dag zijn opgelost. Belangrijk is dat een nieuwe regering vertrouwen wint en krijgt. Als dat vertrouwen er is, dan is er heel veel mogelijk. Dan staat ook het buitenland klaar om te steunen met handel en investeringen. Als er vertrouwen is, dan zijn investeerders ook weer bereid bedrijven en projecten in Suriname te financieren. We hebben deskundigheid in huis en er wordt aan verschillende scenario’s gewerkt en gerekend. Deze regering heeft in de afgelopen bijna 10 jaar alle geloofwaardigheid en vertrouwen verkwanseld. Dat maakt ook dat de VHP nu groeit, mensen hebben vertrouwen in ons.
Hoe bekend bent u onder Hindostanen in Nederland en hoe kunnen zij u helpen bij de verkiezingen?
Zoals ik in mijn antwoord op de eerste vraag al heb aangegeven, kijkt de nieuwe VHP, de Orange Movement, niet naar etniciteit of afkomst. We zijn allemaal Surinamers. Ja, ieder met zijn eigen identiteit, cultuur en geloof, maar eerst en vooral zijn we Surinamers. Dus ik reik mijn hand uit naar allen die Suriname willen helpen redden. Zowel in Suriname als daarbuiten. Ik zeg daarom: we zijn met één miljoen Surinamers samen. Dat is de power, die we moeten mobiliseren. Alle Surinamers in het buitenland kunnen helpen. Je hebt misschien geen stemrecht in Suriname, maar je hebt wel een stem! Gebruik die stem, help mee om familie en vrienden bewust te maken hoe belangrijk hun stem in 2020 is. Hun stem kan het verschil maken. Het verschil tussen doorgaan met armoede en corruptie, of een toekomst waar we weer gaan groeien en bloeien.
Hoe wilt u de gemeenschap in Nederland bereiken?
De campagne is zoals gezegd gericht op alle Surinamers en niet op één bepaalde etniciteit. Het belangrijkste is voortdurende communicatie. Via social media, via de pers, via eigen media, via activiteiten van de VHP-kernen, zowel in Suriname als Nederland. In Suriname hebben we voortdurend Meet the People campagnes. We zijn continu in gesprek met mensen in het veld. De momenten waarop ik in Nederland ben, gebruik ik ook om mensen te ontmoeten via bijeenkomsten van VHP Nederland.
Probeert u ook, in het bijzonder, jongeren te bereiken? Denkt u dat jongeren in Suriname gaan stemmen op VHP nu de huidige regering hun letterlijk ‘uitkoopt’?
Jongeren zijn in elk opzicht belangrijk voor de VHP en voor Suriname. Zowel jongeren in Suriname als in Nederland. Uiteindelijk gaat het erom Suriname te redden zodat ook zij een goede toekomst hebben. We merken in het veld dat jongeren zich steeds meer tot de Orange Movement aangetrokken voelen. Ze zien dat we serieus bezig zijn en dat we perspectief bieden. Niet via pakketten, maar met mogelijkheden voor nieuwe vormen van business. In de ICT, in moderne agro-industrie in duurzame bescherming van het milieu en ons tropisch regenwoud. Nieuwe terreinen waar de VHP straks ook op zal inzetten om weer te kunnen groeien. Uit de laatste peilingen die zijn gehouden in Paramaribo en Wanica, zien wij ook de verschuiving van jongere kiezers naar de VHP toe. Ook jongeren die vorige keer anders hadden gestemd, merken dat ze bedrogen zijn uitgekomen. Tijd voor een andere politiek. Een politiek die de burger centraal stelt, en niet de politicus.
Hoe denkt u te voorkomen dat personen die niet competent of integer zijn minister worden? Dus hoe zorgt u ervoor dat er een clean government komt?
Integere bestuurders zijn essentieel om het land weer op te bouwen. De corruptie waar deze regering voor verantwoordelijk is, moet worden gestopt. En het weer terughalen van gestolen gelden zal topprioriteit zijn. Er zal een stevige selectieprocedure zijn voor kandidaten voor ministeriële of andere bestuursfuncties. Anticorruptiewetten die ik als minister van Justitie en Politie door het parlement heb geloodst, zullen weer nieuw leven worden ingeblazen. Dat geldt ook voor regelgeving die belangenverstrengelingen moet voorkomen en die transparantie verschaft in het vermogen van hoge publieke functies. Veel wetten en regels zijn er al, ze worden alleen niet toegepast. Wij gaan dat wel doen. Integriteit en goed bestuur zijn voor mij kernwaarden. We moeten zelf het goede voorbeeld geven.
Foto: Ranjan Akloe e.a.
- Published in BIBLIOTHEEK, INTERVIEW, NIEUWS