Chrada Sheoratan (Utrecht 1982) is Bharata Natyam danseres, een van de zeven klassieke dansvormen uit India. Al deze dansvormen zijn gebaseerd op het boek Natyashastra geschreven tussen 200 v.Chr. en 200 n.Chr. Bharata Natyam vindt zijn oorsprong in Zuid-India (Tamil Nadu) maar wordt intussen over heel India en daarbuiten steeds meer beoefend. Deze dans is geïnspireerd op tempelrituelen die door devadasis (tempeldienaressen) werden uitgevoerd. Hierbij gaat het om het uitdrukken van Hindoeïstische religieuze verhalen en devotie. Een belangrijk kenmerk van deze dans is dat de bewegingen worden gekenmerkt door gebogen benenhouding (plié-positie), ritmisch voetenwerk en handgebaren die een verhaal vertellen.
Chrada studeerde in 2008 aan de Vrije Universiteit af als psychologe en is op dit moment werkzaam als Senior Adviseur bij Rijkswaterstaat. Haar passie voor muziek en dans werd bij haar op jonge leeftijd gewekt door haar ouders. Haar moeder wilde als jong meisje graag balletlessen volgen, maar dat mocht echter niet van haar vader. Hij beschouwde dansen door meisjes als ongepast. Desondanks behield haar moeder haar liefde en passie voor muziek en dans. Na haar vestiging in Nederland in de jaren zeventig volgde zij sitar- en zanglessen. Haar vader is een fervente tablaspeler, maar dan in huiselijke kring. Door de actieve boefening van muziek in huiselijke kring, heeft Chrada haar gevoel van ritme en melodie kunnen ontwikkelen.
Op zesjarige begon Chrada met lessen klassieke ballet. Nadat zij van haar moeder een keer een videoband te zien kreeg van de Indiase Bharata Natyam danseres Malavika Sarukkai werd haar interesse gewekt voor Indiase klassieke dans. Vol fascinatie bekeek zij deze videoband keer op keer totdat deze versleten was. De beheersing van lichaamsbeweging en muzikaliteit van deze danseres is wat Chrada het meest aansprak. Haar moeder herkende haar interesse voor Bharata Natyam en op negenjarige leeftijd maakte Chrada vervolgens de overstap van klassieke ballet naar Bharata Natyam bij de dansschool Kalasurabhi in Amsterdam. Negen jaar (2001) later rondde zij haar dansexamen cum laude af.
Chrada’s ouders hebben haar dansambities altijd heel serieus genomen en hun uiterste best gedaan om haar te steunen met alle middelen die tot hun beschikking stonden. Zij reden haar overal naar toe, bekostigden haar dansbenodigdheden en betaalden haar peperdure danslessen, reiskosten, et cetera.
Dansschool Natya Sudha
Nadat haar danslerares in 2003 naar India vertrok nam zij de leiding van de dansschool over. Zij richtte dansschool Natya Sudha op in De Meern (Utrecht). Natya Sudha betekent letterlijk ‘Zuivere Dans’ (Natya = dans en Sudha = zuiver ). Chrada was toen negentienjaar en had amper ervaring op didactische vlak. Na een jaar lesgegeven te hebben ontstond bij haar de drang om zich verder te scholen in Bharata Natyam. Ze bezocht diverse dansscholen in Chennai in India (Chennai heette voorheen Madras). Vanuit een gerenommeerde dansinstituut in deze stad kreeg zij een persoonlijk coach toegewezen en kon zij zich verder specialiseren in Bharata Natyam.
Haar nieuwsgierigheid, verdiepingsdrang en zoektocht naar nieuwe wegen brachten haar vervolgens dichter bij huis, namelijk in Engeland waar de Bharata Natyam dans zich in een uiterst competitieve omgeving bevindt. Haar zoektocht in Engeland leidde in 2007 tot succesvolle samenwerking met ’s wereld grootste dansorganisatie, de Imperial Society of Teacher of Dancing (ISTD). Bij deze instelling behaalde zij ook haar diploma dansdidactiek.
Haar dansschool werkt met een syllabus gebaseerd op de ervaring en vakbekwaamheid van gerenommeerde Indiase docenten en dansers. Elke module binnen de syllabus wordt afgesloten met een internationaal erkend examen. De examens worden afgenomen door een onafhankelijke examinator afgevaardigd van de eerdergenoemde ISTD uit Londen. Zowel de kwaliteit van het onderwijs als de vorderingen van de student worden hiermee op onafhankelijke wijze beoordeeld. Studenten krijgen na een positief resultaat daarmee dan ook een internationaal erkend certificaat.
Naast in De Meern verzorgt Chrada met haar dansschool sinds 2014 Bharata Natyam danslessen in Amstelveen en sinds 2018 ook in Den Haag. Door de jaren heen is het lesaanbod uitgebreid met Zuid-Indiase (Karnatik) zanglessen en Bhajanlessen (devotieliederen) voor ouderen. Om verschillende kunstvormen aan te bieden heeft Chrada verschillende docenten aangetrokken.
In november 2018 introduceerde Chrada voorts een nieuw concept namelijk Natya Work-out. Dit is een ontspannen en energieke vorm van dansen op diverse Indiase muziekstijlen waarbij de bewegingen zodanig worden uitgevoerd zodat de danseressen calorieën verbanden én veel plezier beleven aan dansen. Tot slot is het vermeldenswaard dat dansschool Natya Sudha in maart 2020 ook Kathak-danslessen (Noord-Indiase dans) in haar pakket heeft opgenomen.
Natya Sudha heeft op dit moment meer dan honderd cursisten qua leeftijd variërend van vijf tot vijftig jaar. Er zijn twee verschillende groepen te onderscheiden, namelijk recreatieve en opleidingsgroepen. Sinds 2007 biedt Natya Sudha een opleiding aan voor getalenteerde studenten die zich vervolgens kunnen ontwikkelen tot professionele dansers. Er wordt een leeromgeving gecreëerd waarin kennis in een brede artistieke context wordt aangeboden en waarin praktijk en theorie samen gaan. Naast de theorie- en praktijklessen in Bharata Natyam, worden de studenten ook onderricht in Zuid-Indiase zang en thalam (ritme lessen).
In totaal hebben tot nu toe twintig studenten hun opleidingstraject afgerond en een officieel danscertificaat ontvangen waarbij het examen is afgenomen door de Examination Board van ISTD in Engeland.
Of Corona impact heeft op haar danslessen? Het betekende volgens Chrada een noodgedwongen aanpassing. Lessen zijn online opgestart en dansmateriaal aangepast, een proces van vallen en opstaan, proberen en evalueren. Ook jaarplanningen en verwachtingen zijn aangepast. De snelheid waarmee er les wordt gegeven is afgenomen. Tweedimensionaal leren (vanaf een scherm of video) is veel moeilijker dan van mens op mens in een dansstudio.
Chennai: the place to be
Voor een Bharata Natyam danseres is Chennai the place to be en dat vooral tijdens het dansseizoen in december (Margazhi-seizoen). Tijdens deze periode kun je op elk moment en op elke locatie een dansvoorstelling bezoeken. Chrada vertelt over haar eerste aankomst in Chennai op 26 december 2004: ‘Dat is een datum die ik nooit zal vergeten. Op die dag werd een groot gedeelte van Azië getroffen door een Tsunami. Mijn moeder vergezelde mij toen. Wij werden geconfronteerd met een cultuurshock. Mijn dansdocenten zeiden: ‘You will experience a cultural shock, but you will always come back because of your love for dance’. Zij kregen ook gelijk. Chrada kan niet exact aangeven hoe vaak zij naar India is afgereisd voor danstrainingen. Elk vrije moment dat zij had besteedde zij aan haar zogeheten ‘dansvakanties’ in Chennai. Haar dansreizen naar Engeland waren makkelijker in te plannen. Het waren vaak kortdurende verblijven, de reiskosten waren daarnaast minder hoog, maar daarentegen zijn de leskosten wel conform Europese maatstaven.
Hoogtepunten in danscarrière
Chrada noemt twee dansoptredens die zij als een hoogtepunt beschouwt in haar danscarrière. In maart 2019 kreeg zij een uitnodiging voor een optreden in Kolkata (voorheen Calcutta geheten). Van het publiek en de pers kreeg zij positieve reacties op haar voorstelling. Er was bij de aanwezigen veel belangstelling voor de Hindostaanse diasporageschiedenis, maar ook verbazing dat een nakomeling van Hindostaanse contractarbeiders deze eeuwenoude Indiase kunstvorm buiten India beoefende. Bijzonder vond zij ook het bezoek aan het Sarnami Ghat in Kolkata, het Surinaams herinneringsmonument ter nagedachtenis van de Brits-Indische contractarbeiders die tussen 1873 en 1916 vanuit Calcutta naar Suriname vertrokken voor arbeid op de plantages. Op de plek waar het Sarnami Ghat staat vertrokken de Brits-Indische contractarbeiders toen naar Suriname.
Als tweede hoogtepunt noemt Chrada het optreden op 20 januari 2020 in Tivoli Vredenburg in Utrecht tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van In Vrijheid Verbonden in aanwezigheid van HKH Prinses Beatrix. Het voelde voor Chrada heel speciaal dat zij in haar geboortestad haar danskunst aan prinses Beatrix mocht tonen. Na haar optreden had Chrada een gesprek met prinses Beatrix die haar bemoedigend toesprak.
Dans als levensstijl en levensbehoefte
Door dans heeft Chrada veel levenservaring opgedaan: ‘Door het lesgeven in dans word je je bewust van hetgeen je doet en zegt versus hetgeen je niet doet of zegt. Daarbij houd je rekening met de positie die je inneemt, de richting die je kiest, de snelheid waarmee je praat, de hoogte van je stem, wie je aankijkt of juist niet, de woorden die je daarbij kiest. Dit zijn aspecten die ook invloed hebben op de manier waarop ik me beweeg in deze samenleving’ aldus Chrada.
Zij is zich bewust van de fysieke beperkingen die samenhangen met dans. Het betekent dat vanwege de fysieke inspanning het voor haar haast niet meer mogelijk zal over tien jaar nog dansvoorstellingen te geven. Het betekent echter niet het einde van haar carrière als danslerares.
Door haar huidige full time betrekking bij Rijkswaterstaat ervaart zij ook allerlei beperkingen. Het betekent dat de weinige vrije tijd die zij heeft wordt besteed aan dans. ‘Het is zwaar en vermoeiend, maar geen onmogelijke opgave als je dans ziet als roeping’, aldus Chrada. Dans heeft haar verrijkt en is voor haar een levensstijl geworden: ‘je houdt je lichaam flexibel, blijft gezond, verbetert je balans en verhoogt je energieniveau. Al met al is dans voor Chrada niet alleen een gevoel en een roeping, maar ook een diepe heilige kunstuiting als levensbehoefte
Tot slot legde ik Chrada de volgende keuze voor ter karakterisering:
Vegetarisch of niet-vegetarisch? Vegetarisch met als favoriet gerecht Chilli Paneer. Daarvoor mag je me midden in de nacht wakker maken.
Mooiste Bollywoodfilm? Devdas uit 2002. Een van de duurste Bollywoodfilms met in de hoofdrol Shah Rukh Khan.
Film die je nog een keer zou willen zien? Toen ik jong was heb ik een dansfilm gezien maar nooit de titel hiervan onthouden. Ik zou deze film graag nog een keer terug willen zien.
Hindipop of merenque? Ik hou eigenlijk van allerlei muziekgenres, van Indiaas klassieke muziek tot Latijns-Amerikaanse muziek.
Strandvakantie of stedentrip? Stedentrip. Op mijn lijstje staat nu Dubai als een niet-gerelateerde danstrip.
Ideale vakantiebestemming? Een dansvakantie in Chennai
Naar een feest gaan of wandelen in de natuur? Beide, ook afhankelijk van het gezelschap
Welk boek op nachtkastje? Ik lees bijna elke avond een of ander fictieve roman op mijn Ipad, puur voor ontspanning
Sportschool of yoga? Beide. Yoga voor flexibiliteit, Body Awareness en Balans. Sportschool voor spierkracht en conditie
Chrada Sheoratan is te volgen via haar website www.natyasudha.com.